ಬರೀ ಅರ್ಧದ ಅರ್ಥ

ಮೋಹನ್ ರಾಕೇಶ್ ಎಂದರೆ ಬಹುಶಃ ಕನ್ನಡದ ಓದುಗರಿಗೆ ಏನೂ ಅನಿಸದೇ ಇರಬಹುದು. ಆದರೆ "ಆಧೇ ಅಧೂರೇ" ಎಂದರೆ ತಕ್ಷಣವೇ ಹೊಳೆದು ಬಿಡುತ್ತದೆ. ಮೋಹನ್ ರಾಕೇಶ್ ಎಂದರೆ ಈ ನಾಟಕ, ಈ ನಾಟಕ ಎಂದರೇ ಮೋಹನ್ ರಾಕೇಶ್ ಎಂಬಷ್ಟರ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಈ ನಾಟಕದ ಖ್ಯಾತಿ. ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಭಾಷೆಗಳಿಗೆ ಅನುವಾದಗೊಂಡಿರುವ ಈ ನಾಟಕ ಪ್ರಕಟವಾಗಿದ್ದು 1968ರಲ್ಲಿ, ಐವತ್ತು ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಹಿಂದೆ. ಅಲ್ಲಿಂದ ಇದುವರೆಗೂ ಏನಿಲ್ಲವೆಂದರೂ ಐವತ್ತು ಸಾವಿರಕ್ಕೂ ಮಿಕ್ಕಿದ ರಂಗಪ್ರಯೋಗಗಳಾಗಿವೆ ಎನ್ನುವುದು ಒಂದು ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ. 1958ರಲ್ಲಿ ಬಂದಿದ್ದ ರಾಕೇಶ್ ಅವರ ಮೊದಲ ನಾಟಕ "ಆಷಾಢ್ ಕೆ ಏಕ್ ದಿನ್" ಕೂಡ ಸಾಕಷ್ಟು ಖ್ಯಾತ ನಾಟಕ. ಅದಕ್ಕೆ ಕೇಂದ್ರ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡಮಿಯ ಸರ್ವೋತ್ಕೃಷ್ಟ ನಾಟಕ ಪುರಸ್ಕಾರ ಕೂಡ ಸಿಕ್ಕಿತ್ತು. ಕುತೂಹಲಕರ ಸಂಗತಿ ಎಂದರೆ ಮೋಹನ್ ರಾಕೇಶ್ ಅವರ ಒಟ್ಟು ನಾಲ್ಕು ನಾಟಕಗಳನ್ನು ನಮ್ಮ ಖ್ಯಾತ ಸಾಹಿತಿ, ಮೋಹನ್ ರಾಕೇಶರ ಆಪ್ತ ಗೆಳೆಯ ಸಿದ್ಧಲಿಂಗ ಪಟ್ಟಣಶೆಟ್ಟಿಯವರು ಬಹುಹಿಂದೆಯೇ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ತಂದಿದ್ದರೆನ್ನುವುದು. "ಆಧೇ ಅಧೂರೇ", "ಆಷಾಢದ ಒಂದು ದಿನ", "ಅಲೆಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜಹಂಸಗಳು" ಮತ್ತು "ಕಾಲಕೆಳಗಿನ ನೆಲ" ಎಂಬ ನಾಲ್ಕೂ ನಾಟಕಗಳನ್ನು ಧಾರವಾಡದ ಅನನ್ಯ ಪ್ರಕಾಶನ ಹೊರತಂದಿದೆ. (ನನ್ನ ಬಳಿ ಇರುವ "ಆಷಾಢದ ಒಂದು ದಿನ" ನಾಟಕದ ಪ್ರತಿ ಮಾತ್ರ ಅಭಿನವದ ಪ್ರಕಟಣೆ.)

ಅಷ್ಟಕ್ಕೂ ನಾನು ಹೇಳಲು ಹೊರಟಿದ್ದು ನಾಟಕಕಾರ ಮೋಹನ್ ರಾಕೇಶ್ (1925-1972) ಬಗ್ಗೆ ಅಲ್ಲ. ಹಿಂದೀ ಸಣ್ಣಕತೆಗಳಿಗೆ ಆಧುನಿಕತೆಯ ಸ್ಪರ್ಶ ನೀಡಿದ ಒಬ್ಬ ಪ್ರಮುಖ ಕತೆಗಾರನ ಬಗ್ಗೆ. ತಮಾಶೆ ಎಂದರೆ, ಇಂಥ ಒಬ್ಬ ಬರಹಗಾರನ ನಾಲ್ಕು ನಾಲ್ಕು ನಾಟಕಗಳು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಬಂದಿದ್ದರೂ, ಒಬ್ಬ ಸಣ್ಣಕತೆಗಾರರಾಗಿ ಕೂಡ ಮೋಹನ್ ರಾಕೇಶ್ ಗಮನಿಸದೇ ಇರಲಾರದಷ್ಟು ಪ್ರಮುಖ ಕತೆಗಾರರಾಗಿದ್ದರೂ ಅವರ ಹತ್ತು ಹದಿಮೂರು ಕತೆಗಳಾದರೂ ಇಂಗ್ಲೀಷಿಗೆ ಬರಲು 2018ರ ತನಕ ಕಾಲ ಕೂಡಿ ಬರಲೇ ಇಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದು! ಪ್ರತಿಭೆ, ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಮೂರಕ್ಕೂ ತಥಾಕಥಿತ ಸಂಬಂಧ ಬಹುಶಃ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಎಲ್ಲ ಇದ್ದೂ ಅದೃಷ್ಟ ಒಂದಿಲ್ಲದೇ ಇದ್ದರೆ ಏನುಪಯೋಗ. ಬಹುಶಃ ಮೋಹನ್ ರಾಕೇಶ್ ಅವರ ಬದುಕಿನ ಕತೆಯನ್ನು ಕೇಳಿದರೂ ಹೀಗೆಯೇ ಅನಿಸಬಹುದು. Another Life ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಇದೀಗ ಬಂದಿರುವ ಮೋಹನ್ ರಾಕೇಶ್ ಅವರ ಕತೆಗಳ ಅನುವಾದಿತ ಸಂಕಲನದಲ್ಲಿ ರಾಕೇಶ್ ಅವರೇ ಬರೆದಿರುವ "ಸೆಲ್ಫೀ" ಲೇಖನ/ಕತೆಯೂ ಒಂದಿದೆ. ಇದರ ಹೆಸರೇ A Self Portrait. ಇದರಲ್ಲಿ ಮೋಹನ್ ರಾಕೇಶ್ ತಮ್ಮ ಬಾಲ್ಯ, ತಾರುಣ್ಯ, ತಮ್ಮನ್ನು ಕೊನೆತನಕ ಕಾಡುತ್ತ ಉಳಿದ ಏಕಾಕಿತನ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಪ್ರತಿಮೆಗಳ, ರೂಪಕಗಳ ನೆರವಿನಿಂದ ತೆರೆದಿಡುತ್ತ ಸಾಗುತ್ತಾರೆ. ಗೋಡೆಗಳು, ಗೋಡೆಯ ಮೇಲೆ ಇಲ್ಲದಿರುವ, ಇದ್ದಂತನ್ನಿಸುವ ರೇಖೆಗಳು, ಚಿತ್ರಗಳು, ಮನೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಗೀತದ ಉಪಕರಣಗಳು, ಸಾಲಗಾರರ ಬೇಕು ಬೇಡಗಳಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡು ತಮ್ಮ ಸಣ್ಣಪುಟ್ಟ ಲಕ್ಷುರಿಗಳನ್ನು ಅಡಗಿಸುತ್ತ-ಅನುಭವಿಸುತ್ತ ಕಳೆದ ದಿನಗಳು ಎಲ್ಲವೂ ಮನಕಲಕುವಂತಿವೆ. ಇಲ್ಲಿ ಮೋಹನ್ ರಾಕೇಶ್ ಒಂದು ಮಾತು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

"ನಿನ್ನೆಯ ವಾಸ್ತವಗಳೇ ಇಂದಿನ ಕನಸುಗಳು; ನಾಳಿನ ಕನಸುಗಳು ಇಂದಿನ ವಾಸ್ತವಗಳ ಕೂಸು. ನಮ್ಮ ಬದುಕಿನ ಒಂದೇ ಒಂದು ಕ್ಷಣ ಕೂಡ ಭೂತ ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯದ ಯೋಚನೆಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತವಾಗುಳಿದಿಲ್ಲ. ಏನೇ ಸಂಭವಿಸಿದರೂ ಮನಸ್ಸು ತಕ್ಷಣವೇ ಅದರ ಹಿಂದಿನ ಕತೆಯತ್ತ ಹೊರಳುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ಅದರಿಂದ ಇನ್ನು ಮುಂದೇನಾದೀತೆಂದು ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ. ನಮ್ಮ ಬದುಕಿನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ದಿನವೂ ನಿನ್ನೆಯ ದಿನದ ಹೊಸ ಮೊಳಕೆಯಾಗಿ ಕುಡಿಯೊಡೆಯುವುದನ್ನು ಮನಸ್ಸು ಕಾಯುತ್ತದೆ. ಬರಲಿರುವ ನಾಳೆಯ ಬೀಜ ಇಂದಿನ ವರ್ತಮಾನದಲ್ಲೇ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ನಾವು ಸದಾ ಆತಂಕಿತರಾಗಿಯೇ ಇರುತ್ತೇವೆ."

- ಇದು ಮನುಷ್ಯ. ಇದು ಮನುಷ್ಯನ ಶಿಲುಬೆ. ಅವನೇ ಹೊತ್ತು ಸಾಗಬೇಕಾದ ಅವನದೇ ಶಿಲುಬೆ. ಮೋಹನ್ ರಾಕೇಶ್ ಅವರ ಒಟ್ಟಾರೆ ಸಾಹಿತ್ಯ ಈ ಒಂದು ಎಳೆಯನ್ನು ಸದಾ ಜೀವಂತವಾಗಿರಿಸಿಕೊಂಡು ಸಾಗುತ್ತಿರುವಂತೆ ಅನಿಸಿದರೆ ಅದರಲ್ಲೇನೂ ಅಚ್ಚರಿಯಿಲ್ಲ. ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಗಮನಿಸಿದರೆ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಮೂಲದ್ರವ್ಯವೂ ಈ ಭೂತ-ಭವಿಷ್ಯದ ಜೋಕಾಲಿಯಲ್ಲಿ ನಿರಂತರ ತೂಗುತ್ತಿರುವ ಮನುಷ್ಯನೇ ಆಗಿರುವುದು ಕೂಡ ನಮಗೆ ಹೊಳೆಯದೇ ಇರಲಾರದು.

ಈಗ ಮೋಹನ್ ರಾಕೇಶ್ ಅವರ ಕತೆಗಳತ್ತ ಹೊರಳಿದರೆ ಒಂದು ವಿಚಿತ್ರವಂತೂ ತಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ನಮ್ಮ ಗಮನಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಬರುವ ಹೆಚ್ಚಿನೆಲ್ಲಾ ಕತೆಗಳ ನೆರಳು ಈಗಾಗಲೇ ನಾವು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಓದಿರಬಹುದಾದ ಕತೆಗಳ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದಿರುವಂಥವೇ. ವಸ್ತು ನಮಗೆ ತೀರ ಹೊಸದು ಎಂದು ಅನಿಸದೇ ಇದ್ದರೆ ಅಂಥ ಅಚ್ಚರಿಯೇನಿಲ್ಲ. ಮೈಮಾರಿಕೊಂಡು ಸಂಪಾದಿಸುತ್ತಿರುವ ಯುವತಿಯೊಬ್ಬಳು ತನ್ನ ಅಲ್ಪಸ್ವಲ್ಪ ಸಂಪಾದನೆಯಿಂದಲೇ ತಮ್ಮನನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಒಂದೆಡೆ ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಸಾಕುತ್ತಿರುವ ಚಿತ್ರ ಇರುವ ಕತೆ A Living ನಲ್ಲಿದೆ. ಈ ತಮ್ಮ ಏನೂ ಚಿಕ್ಕವನಲ್ಲ, ಪ್ರಾಯಪ್ರಬುದ್ಧ ಯುವಕ. ಅವನು ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುವ ಹಾಗೆ ನಿಜಕ್ಕೂ ಅವನಿಗೇನಾದರೂ ಕಾಯಿಲೆಯೇ, ಅವನ ರೂಮಿನ ಒಡತಿ ಹೇಳುವಂತೆ ಅವನೊಬ್ಬ ಬೇಜವಾಬ್ದಾರಿಯ ಆಲಸಿ ಮೈಗಳ್ಳನೇ ನಮಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ತಿಳಿಯುವುದೇ ಇಲ್ಲ. ಆದರೆ ಆ ಅಕ್ಕನ ಮೌನದಲ್ಲೇ ಏನೋ ಇದೆ. ಅವನನ್ನು ಅವಳು ಅದೇ ಊರಿನಲ್ಲಿ ಬೇರೆಲ್ಲೊ ವಾಸ್ತವ್ಯ ಕಲ್ಪಿಸಿ ನಿಲ್ಲಿಸಿಕೊಂಡಿರುವುದೇತಕ್ಕೆ? ಅವನ ಊಟೋಪಚಾರ, ವಾಸ್ತವ್ಯ ಎಲ್ಲಕ್ಕೂ ಅವಳೇಕೆ ಹಣ ಪಾವತಿಸುತ್ತಾಳೆ? ಅದೆಲ್ಲ ವಿವರ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ. ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದರೆ ಕತೆಗಾರನ ಉದ್ದೇಶ, ಓದುಗ ಅವುಗಳತ್ತ ನೋಡುವ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ, ಅವು ಅಷ್ಟು ಮುಖ್ಯವಲ್ಲ; ಅವನು ಗಮನ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಬೇಕಾದ್ದು ಈ ಬಗೆಯ ಬದುಕಿನತ್ತ ಎನ್ನುವುದಿದ್ದೀತು. ಅದು ಖಾಲಿ ಉಳಿಸುವ ಮೌನದತ್ತ, ಆ ಬದುಕಿನ ನಿಂತ ನೀರಿನಂಥ ಕ್ಷಣಗಳತ್ತ. ಆ ತಮ್ಮನ ಬೈಗುಳಗಳು, ಅಸಮಾಧಾನಗಳು, ಹೇಳದೇ ಕೇಳದೇ ಆ ದೇಖರೇಖಿಯ ಬಂಧನದಿಂದ ಕಿತ್ತುಕೊಂಡು ಅವನು ಹೊರಬೀಳುವುದು ಎಲ್ಲವೂ ಬದುಕನ್ನು ಕೊಯ್ದು ಹೋಳು ಹೋಳಾಗಿಸಿ ಎದುರಿಟ್ಟಂತೆ ಇವೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪಾತ್ರವೂ ನಿಮ್ಮೊಳಗೆ ಬೆಳೆಯತೊಡಗುತ್ತವೆ. ಕಾಡಲು ಸುರು ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಸೊ, ಇವು ಕಾಡುವ ಕತೆಗಳು, ಬರೀ ಓದುವ ಕತೆಗಳಲ್ಲ.

ಈ ಅಂತ್ಯವೇ ಈ ಕತೆಯ ಅಂತರಾತ್ಮವಾಗಿರುತ್ತ ಮೋಹನ್ ರಾಕೇಶ್ ಅದನ್ನು ಪ್ಲ್ಯಾನ್ ಮಾಡಿದ್ದರೆ ಎಂದರೆ ಸುತಾರಾಂ ಇಲ್ಲವೆನ್ನುತ್ತೇನೆ. ಏಕೆಂದರೆ, ಯಾವುದೇ ಕತೆಯ ಅಂತ್ಯವೆನ್ನುವುದು ಕತೆಗಾರನ ಕೈಯಲ್ಲಿರುವುದೇ ಇಲ್ಲ. ಇದೆ ಎನ್ನುವಂತೆ ಕಂಡರೂ. ಹಾಗಿದ್ದೂ, ಕತೆಗೆ ಅದೊಂದೇ ಅಂತ್ಯ ಸಾಧ್ಯವಿದ್ದಿದ್ದು ಎನ್ನುವಂತೆ ಅದು ಎಲ್ಲಿಂದಲೋ ಅಲ್ಲಿ ಬಂದು ಕೂತು ಬಿಡುತ್ತದೆ. ಸ್ವತಃ ಕತೆಗಾರನೇ ಅದನ್ನು ಅಲ್ಲಿಂದೆತ್ತಿ ಇಡಲಾರದಂತೆ. ಹಾಗಿದ್ದೂ ಮೋಹನ್ ರಾಕೇಶ್ ಅವರ ಈ ಕತೆಯಂತೆ ಅವರ ಎಲ್ಲಾ ಕತೆಗಳಲ್ಲೂ ಅಂತ್ಯವೇ ಆಳುತ್ತದೆ. ಅಂದರೆ, ಪೂರ್ವನಿರ್ಧಾರಿತವೋ, ಅದೃಷ್ಟವಶಾತ್ ಒದಗಿದ್ದೋ ಅದೇನೇ ಇರಲಿ, ಅಂತ್ಯವೊಂದು ಅವರ ಇಡೀ ಕತೆಯ ಅಂತರಾತ್ಮವಾಗಿ ಬಿಡುವ ಚೋದ್ಯವೇನಿದೆ, ಅದು ಗಮನವಹಿಸಿ ನೋಡಬೇಕಾದ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶವೆಂದು ಅನಿಸುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ, ರಾಕೇಶ್ ಅವರಿಗೆ ಕತೆಯ ಅಂತ್ಯ ಎನ್ನುವುದು ಕೇವಲ ಓದುಗನಿಗೆ ಒಂದು ಧಕ್ಕೆ ನೀಡುವ, ಪಂಚ್ ಒದಗಿಸುವ ತಾಂತ್ರಿಕ ಅಗತ್ಯ ಅಲ್ಲವೇ ಅಲ್ಲ. ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಅವರು ಯೋಚಿಸಿದ್ದಾರೆನ್ನಿಸುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಅದು ಕತೆಯ ಒಂದು ಅಚಾನಕ್ ಹೊರಳುವಿಕೆಯಷ್ಟೇ ಆಗಿ ಮುಗಿಯದೆ, ಇಡೀ ಕತೆಯ ಆತ್ಮವೇ ಅದಾಗಿ ಹಿಮ್ಮೊಗವಾಗಿ ಚಾಚಿಕೊಂಡು ಇಡೀ ಕತೆಯ ಒಡಲನ್ನು ವ್ಯಾಪಿಸುತ್ತದೆ.

ಸ್ವಲ್ಪ ಸರಳವಾಗಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ಇವು ಒಂದರ್ಥದಲ್ಲಿ ಓಪನ್ ಎಂಡ್ ಕತೆಗಳೆನ್ನಬಹುದು. ಆದರೆ ತೀರ ಅದೇ ಅರ್ಥದಲ್ಲಲ್ಲ. ಅಂದರೆ, ಇಲ್ಲಿ ಓದುಗ ಪರ್ಯಾಯ ಅಂತ್ಯಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದಾದ ಒಂದು ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಕತೆ ಅಂತ್ಯಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಎಂದಲ್ಲ. ಕತೆಯ ಅಂತ್ಯ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿಯೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಒಟ್ಟಾರೆ ಕಥಾನಕದ ಅರ್ಥವನ್ನು (ಓದಿನುದ್ದಕ್ಕೂ ಓದುಗನ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಆಕೃತಿ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಲೇ ಇರುವ ಒಂದು ಕಲ್ಪಿತ ಅರ್ಥವನ್ನು) ಆ ಅಂತ್ಯ ಕಲಕುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಇಡೀ ಕಥಾನಕವನ್ನು ಓದುಗ ಮರುನಿರ್ಮಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ಹೊಸ ಅಗತ್ಯವೊಂದು ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡು ಕತೆಗೆ ಅನುರಣನ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತಂದುಕೊಡುತ್ತದೆ. The Glass Tank ಕತೆ ಬಹುಶಃ ಇದಕ್ಕೆ ಇನ್ನೊಂದು ಅದ್ಭುತವಾದ ಉದಾಹರಣೆ ಎನ್ನಬಹುದು.

ಎರಡನೆಯದಾಗಿ, ಮೋಹನ್ ರಾಕೇಶ್ ಅವರಿಗೆ ತುಂಬ ಇಷ್ಟವಾದ ವಸ್ತು ಮನುಷ್ಯ ಸಂಬಂಧದಲ್ಲಿನ ಏರುಪೇರುಗಳು, ಅವು ಹುಟ್ಟಿಸುವ ತಲ್ಲಣಗಳು ಮತ್ತು ಮನುಷ್ಯನ ಬದುಕಿನ ಅಸಹಾಯಕ ಸ್ಥಿತಿ ಅವನ ಭಾವನಾತ್ಮಕ ವಿಶ್ವದೊಂದಿಗೆ ಆಡುವ ಚೆಲ್ಲಾಟ. ದ ಗ್ಲಾಸ್ ಟ್ಯಾಂಕ್ ಕತೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಇಂಥ ಅಸಹಾಯಕತೆ ಮತ್ತು ಅದರೆದುರು ಮನುಷ್ಯ ಸಂಬಂಧದ ತಂತುಗಳು ತಹತಹಿಸುತ್ತಲೇ ಇರುವುದನ್ನು, ಉಳಿಯುವುದನ್ನು ಕಾಣುತ್ತೇವೆ.

The Sky of Steel ಕತೆ ಕೂಡ ಇಂಥದೇ ತಂತ್ರವನ್ನು, ಅಂದರೆ ಅಂತ್ಯವೇ ಕತೆಗೆ ಆರಂಭವಾಗುವ ತಂತ್ರವನ್ನು ನೆಚ್ಚಿಕೊಂಡಿದೆ. ಆದರೆ ಹೀಗಿದ್ದೂ ಈ ಕತೆಗಳು ಮಿಡಿಯುವುದು ಮಾನವ ಸಂಬಂಧದ ತುಡಿತಗಳನ್ನೇ ಎನ್ನುವುದು ಮುಖ್ಯ. ಮನುಷ್ಯ ಸಂಬಂಧಗಳು ಸಹಜವಾಗಿ ಕನೆಕ್ಟ್ ಆಗಲು ಒಂದೋ, ಯಾವುದೋ ಒಂದು ಅಸಹಾಯಕ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ತೊಡಕಾಗುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ಸಂಪ್ರದಾಯ, ಸಮಾಜದ ಕಟ್ಟುಕಟ್ಟಳೆ, ನಾಗರಿಕ ಸಂಹಿತೆ ಅಡ್ಡಬರುತ್ತದೆ. ಬೇಕು ಅನಿಸಿದ್ದು ಸಿಗದಾಗ ಅದು ಕೇವಲ ಆಸೆಯಾಗಿ ಉಳಿಯದೆ ಹಪಹಪಿಕೆಯಾಗಿ ಒಂದು ಒತ್ತಡವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಮೀರುವುದು ಸಾಧ್ಯವಿದೆ, ಕನಿಷ್ಠ ಮೋಹನ್ ರಾಕೇಶ್ ಅವರ ಕತೆಗಳ ಪಾತ್ರಗಳಿಗೆ ಸಾಧ್ಯವಿದೆ. ಅದಕ್ಕಾಗಿ The Sky of Steel, The Man and the Wall ಮತ್ತು ಕೊನೆಯ Another Life ಮೂರೂ ಕತೆಗಳು ಕೊಂಚ ಆಧ್ಯಾತ್ಮದ ಲೇಪವಿರುವ ಒಂದು ಹೊರದಾರಿಯನ್ನು ಕಾಣಿಸುತ್ತವೆ. The Man and the Wall ಕತೆಯಲ್ಲಿ ಮನುಷ್ಯ ಸಂಬಂಧದ ತೊಡಕುಗಳು ಒಂದು ರೂಪಕವಾಗಿ ಬಿಡುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಸಹೋದರಿಯ ಪ್ರೇಮ ಪ್ರಸಂಗ, ಅದನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಲಾರದ "ಹಿರಿಯಣ್ಣನ ಚಾಳಿ" ಮತ್ತು ತನ್ನದೇ ಕೋಣೆಯ ಗೋಡೆಯ ಮೇಲಿನ ಬರಹಗಳು ಸ್ವಯಂ ಅವುಗಳ ಹಿಂದಿನ ಕಥನಗಳಾಗಿ ಅವನೊಂದಿಗೆ ಮಾತನಾಡುವುದು, ಈ "ಮುಖಾಮುಖಿ"ಯೇ ಅವನಿಗೆ ಕಿಟಕಿಯೂ ಕನ್ನಡಿಯೂ ಆಗಿ ನೀಡುವ ಹೊಳಹುಗಳು ಕತೆಯನ್ನು ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿಸಿವೆ. ಈ ಕಿಟಕಿ ಮತ್ತು ಕನ್ನಡಿಗೆ ಆಧ್ಯಾತ್ಮದ ಪಸೆ ಇದ್ದೇ ಇರುವುದು ಸೋಜಿಗ!

ಬದುಕಿನ ಸುಖ ನಮಗೆ ನೀಡುವುದಕ್ಕಿಂತ ದುಃಖ ನೀಡುವುದು ಹೆಚ್ಚು ಎನ್ನುವುದು ನಿಜ. ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ನೋಡಿದರೆ ನಮ್ಮೆಲ್ಲಾ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಗಳ ಭದ್ರ ನೆಲೆ ಇರುವುದೇ ಮರಣಾನಂತರದ ಸುಖ-ಭೋಗಗಳಲ್ಲಿ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಗಮನಿಸಿ. ಅಂದರೆ, ಈ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಆಮಿಷಗಳು ಸದ್ಯದ ಬದುಕನ್ನು ಅನುಭವಿಸಲು, ಇಲ್ಲಿಯೇ ಸಾಧ್ಯವಿರುವ ಸುಖವನ್ನು ಹೊಂದಲು, ಅಗತ್ಯ ಬಿದ್ದರೆ ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಪರರ ಬದುಕು-ಭವಿಷ್ಯ ನಾಶಮಾಡದ exceptions ರೂಪಿಸಿಕೊಂಡು ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಮುರಿಯಲು ಅವಕಾಶ ಕೊಡುವುದಿಲ್ಲ. ಅವು ತ್ಯಾಗ, ವಿರಕ್ತಿ, ನಿರ್ಲಿಪ್ತಿ, ನಿಷ್ಕಾಮ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನೇ ಉಪದೇಶಿಸಿ ಬದುಕನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚು ನೀರಸಗೊಳಿಸುವುದರಲ್ಲಿಯೇ ಆಸಕ್ತ ಎನಿಸುತ್ತದೆ. ಹಾಗಿರುವುದರಿಂದಲೇ ನಿಮಗೆ ಮರಣಾನಂತರ ಸಕಲ ಸುಖ ಭೋಗಗಳೂ ಸಿಗುತ್ತವೆ ಎನ್ನುತ್ತದೆ. ಸರಳವಾಗಿ ಸದ್ಯದ ನಿರಾಕರಣ ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯದ (ಮರಣಾನಂತರದ ಭವಿಷ್ಯ!) ಆಶ್ವಾಸನೆ. ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ಒಂದು ಬಗೆಯಲ್ಲಿ ದುಃಖವನ್ನು ಆವಾಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ, ನೆಗೇಟಿವ್ ಮನೋಧರ್ಮವನ್ನು ಪ್ರಚೋದಿಸುವಂಥಾದ್ದೇನೋ ಈ ಆಧ್ಯಾತ್ಮದಲ್ಲಿದೆ ಅನಿಸುತ್ತದೆ. ಬದುಕಿನ ಆರಂಭಿಕ ಹಂತದಲ್ಲಿನ ಸೋಲು ಮನುಷ್ಯನನ್ನು ಆಧ್ಯಾತ್ಮದತ್ತ ಸೆಳೆಯುವುದು ಕೂಡ ಇದರಿಂದಲೇ ಇರಬಹುದೇನೊ. ಗೆಲ್ಲಲಾರದ ಅಸಹಾಯಕತೆಗೆ ಆಧ್ಯಾತ್ಮ ಒಂದು ಬಾಮ್ ತರ, ವಿಕ್ಸ್ ವೆಪೊರಬ್ ತರ ತತ್‌ಕ್ಷಣದ ರಿಲೀಫ್ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ಗೆಲುವನ್ನೇ ಬೇಡ ಎಂದು ನಿರಾಕರಿಸುತ್ತದೆ, ನೀನು ಯಾವುದನ್ನು ಗೆಲುವು ಅಂದುಕೊಂಡಿದ್ದೆಯೊ ಅದು ಗೆಲುವೇ ಅಲ್ಲ ಎನ್ನುತ್ತದೆ. ಹಣ, ಕೀರ್ತಿ, ಹೆಸರು, ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ ಎಲ್ಲವೂ ನಶ್ವರ ಎಂದು ಬಿಡುತ್ತದೆ. ಎಷ್ಟೊಂದು ರಿಲ್ಯಾಕ್ಸ್ ಆಗುತ್ತದೆ ಒಮ್ಮೆಗೇ! ಪ್ರೀತಿಸಿದ ಹುಡುಗಿ ಕೈಕೊಟ್ಟರೆ, ಕೈತಪ್ಪಿದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಸರಳ ಪರಿಹಾರವಿದೆ. ಮೋಹ ಒಂದು ಮಾಯೆ! ಅದರಿಂದ ದೂರವಿರುವುದೇ ನಿರಂತರ ಶಾಶ್ವತ ಶಾಂತಿಗೆ ದಾರಿ. ನಿನಗೇನು ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲವೋ ಅದೆಲ್ಲವೂ ಯಕಶ್ಚಿತ್ ವಸ್ತು ಎಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಚಿತ್ ಆಗಿಬಿಡುತ್ತದೆ ಇಲ್ಲಿ. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವ, ಹೋರಾಡುವ, ಗುದ್ದಾಡುವ, ಹೆಣಗುವ ಒತ್ತಡವೇ ಮಾಯ! ಹಾಗಿದ್ದೂ ಬರುವ ಕಷ್ಟಗಳಿಗೆ, ರೋಗ ರುಜಿನಗಳಿಗೆ, ಸಾವು ನೋವುಗಳಿಗೆ ಸರಳವಾದ ಕರ್ಮಸಿದ್ಧಾಂತವಿದೆ. ಅದು ನೀವು ಹಿಂದಿನ ಜನ್ಮದಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ್ದರ ಫಲ! ಈ ಜನ್ಮದಲ್ಲಿ ನೀವು ಏನೂ ಮಾಡಿಯೇ ಇಲ್ಲವಲ್ಲ.

ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಇದೆಲ್ಲ ತುಂಬ ಸಮಾಧಾನ ನೀಡುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವುದು ನಿಜವೇ. ಆದರೆ ಅದೇ ಕಾಲಕ್ಕೆ ನಿಮಗೂ ನಮಗೂ ಈ ಇಡೀ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಕುರಿತೇ ಗಾಢವಾದ ಅನುಮಾನವೂ ಒಳಗೊಳಗೇ ಕಾಡುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಅನುಮಾನ ಕೂಡ ನಿಜವೇ. ಏಕೆಂದರೆ, ಈ ಯಾವ ಲಾಜಿಕ್ಕೂ ಇಲ್ಲಿ ವರ್ಕೌಟ್ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಜಗತ್ತು ಇಂಥ ನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಪೊರೆಯುವಂತೆಯೂ, ನಿರಾಕರಿಸುವಂತೆಯೂ ಸಾಗುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಮೋಹನ್ ರಾಕೇಶರ ಕತೆಗಳು ಇಂಗ್ಲೀಷಿಗೆ ಅನುವಾದಗೊಳ್ಳಲು ಅವರು ಸತ್ತು ಅರ್ಧ ಶತಮಾನ ಹಿಡಿದಿದ್ದಕ್ಕೂ ಕರ್ಮಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಗಂಟು ಹಾಕಲು ಸಾಧ್ಯವೇ! ಆದರೆ ಮನುಷ್ಯನ ದುರ್ಬಲ ಮನಸ್ಸು ಒಂದು ಅರ್ಥಕ್ಕಾಗಿ, ಒಂದು ಲಾಜಿಕ್ಕಿಗಾಗಿ, ಒಂದು ಗ್ಯಾರೆಂಟಿಗಾಗಿ ತುಡಿಯುತ್ತದೆ, ಅದು ಕತೆಯ ಬದುಕಾಗಿರಲಿ, ಬದುಕಿನ ಕತೆಯೇ ಆಗಿರಲಿ.

ಮೋಹನ್ ರಾಕೇಶರ ಕತೆಗಳನ್ನು ಓದುವುದರಿಂದ, ನಾಟಕಗಳನ್ನು ಓದುವುದರಿಂದ ಬದುಕಿನ, ಮನುಷ್ಯನ, ಮನಸ್ಸಿನ ಈ ಅಪೂರ್ಣತೆಯ ಅರಿವು ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುವುದು ಸಾಧ್ಯ ಎನ್ನುವುದೇ ಅವರು ಮುಖ್ಯವಾಗಲು ಬಹುಮುಖ್ಯ ಕಾರಣ ಎಂದರೆ ತಪ್ಪಾಗಲಾರದೇನೊ.

ಮುಂದೆ ಓದಲು ಇಲ್ಲಿ ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ

ವಿಮರ್ಶೆ, ಮನ್ನಣೆ, ಬಹುಪರಾಕ್ ಇತ್ಯಾದಿ...

"ಮಾರಾಯ, ನಾನು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಜಯಂತರ ಕತೆಗಳನ್ನು ಓದುತ್ತ ಬಂದಿದ್ದೇನೆ, ತುಂಬ ಇಷ್ಟಪಟ್ಟಿದ್ದೇನೆ. ಆದರೆ ಇದೆಂಥದು ಮಹರಾಯ, ಅರ್ಬನ್ ಪವರ್ಟಿ, ಚೈಲ್ಡ್ ಲೇಬರ್ರು, ಜೆಂಡರ್ ಸ್ಟಿಗ್ಮಾ, ಕ್ಲಾಸ್ ಮತ್ತು ಕಾಸ್ಟ್ ಇಶ್ಯೂ.....!!! ನನಗೆ ಯಾವತ್ತೂ ಜಯಂತರ ಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಇವೆಲ್ಲ ಇದೆ ಅಂತ ಅನಿಸಿದ್ದೇ ಇಲ್ಲ ನೋಡು...."

ಡಿ ಎಸ್ ಸಿ ಸೌತ್ ಏಶಿಯನ್ ಲಿಟರೇಚರ್ ಪ್ರೈಜ್ 2018ನ ಅಂತಿಮ ಸುತ್ತಿಗೆ ಜಯಂತರ ‘ನೋ ಪ್ರೆಸೆಂಟ್ಸ್ ಪ್ಲೀಸ್’ ತಲುಪಿದಾಗ ಅದರ ತೀರ್ಪುಗಾರರಲ್ಲೊಬ್ಬರಾದ ನಂದನಾ ಸೆನ್ ಬರೆದಿರುವ ಕೆಲವು ಮಾತುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ನನ್ನ ಒಬ್ಬರು ಗೆಳೆಯ ಹೀಗೆ ಅಚ್ಚರಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದರು. ನಂದನಾ ಸೆನ್ ಅವರ ಕೆಲವು ಮಾತುಗಳನ್ನು ಕೇಳುತ್ತಿದ್ದರೆ ಅವರ ಕಣ್ಣುಗಳಿಂದ ಜಯಂತರ ಕತೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಕಾಣಬೇಕೆಂಬ ಆಸೆ ಹುಟ್ಟುವುದು ಸುಳ್ಳಲ್ಲ.

"ಸಶಕ್ತ ಕಲ್ಪನೆ ಮತ್ತು ಅನನ್ಯ ಅಂತಃಕರಣದೊಂದಿಗೆ ಕಾಯ್ಕಿಣಿಯವರು ಈ ಸಂತ್ರಸ್ತರ ನಗರದ ಆತ್ಮಗಳಿಗೂ ಮನಸ್ಸು,ಹೃದಯಗಳಿಗೂ ಜೀವ ಚೈತನ್ಯವನ್ನು ಕರುಣಿಸುತ್ತಾರೆ. ನಗರದಲ್ಲಿ ಕಂಡೂ ಕಾಣದಂತಿರುವ ಬಡತನ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯವೆನಿಸುವ ಬಾಲಕಾರ್ಮಿಕ ಸಮಸ್ಯೆ, ಅಲಕ್ಶ್ಯಕ್ಕೆ ತುತ್ತಾಗುವ ವೃದ್ಧಾಪ್ಯದ ಸಂತಾಪಗಳು ಮತ್ತು ಸದಾ ಕಾಡುವ ನೆನಪುಗಳ ಭಾರ, ಲಿಂಗ, ಜಾತಿ ಹಾಗೂ ವರ್ಗದ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮದೇ ಸಮೂಹದಿಂದ ಒಂಟಿಗೊಂಡವರ ತಲ್ಲಣಗಳು - ಇಂಥ ಸಂಕೀರ್ಣ ಸಂಗತಿಗಳನ್ನು ಅಷ್ಟೇ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಜಯಂತ ಕಾಯ್ಕಿಣಿಯವರು ತಮ್ಮ ಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ತರುತ್ತಾರೆ. ಅದೇ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಜಯಂತ ಕಾಯ್ಕಿಣಿಯವರಾಗಲಿ, ನಿರಂಜನ ಅವರಾಗಲಿ ಎಲ್ಲಿಯೂ ಈ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಎಳೆಗೆ ಚ್ಯುತಿಯಾಗದಷ್ಟು ನವಿರಾಗಿ, ಒಂದು ಶಬ್ದದ ಭಾರ ಹೆಚ್ಚಾಗದಂತೆ, ಒಂದು ಪದದ ಧ್ವನಿ ತೀರ ದೊಡ್ಡದೆನಿಸದಂತೆ, ಭಾವುಕತೆಯ ವಿಜೃಂಭಣೆಯಿಲ್ಲದ ಹದದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುತ್ತಾರೆ."

ಇವತ್ತಿಗೂ ಆಗಾಗ ತಾವು ಬರೆದಿದ್ದನ್ನು ನನ್ನಂಥ ನಾಲ್ಕು ಮಂದಿಗೆ ಕಳಿಸಿ ನಮ್ಮ ಮಾತಿಗೆ ಕಾಯುವ, "ನಿನ್ನ ಮಾತು ಕೇಳಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಧೈರ್ಯ ಬಂತು ನೋಡು" ಎನ್ನುವ ಜಯಂತ ಕಾಯ್ಕಿಣಿಯವರ ಹದಿನಾರು ಕತೆಗಳ ಒಂದು ಪುಟ್ಟ ಸಂಕಲನ ಮುಂಬಯಿ ಶಹರದ ಕತೆಗಳು ಎನ್ನುವ ಲೇಬಲ್ಲಿನೊಂದಿಗೆ ಇಂಗ್ಲೀಷಿಗೆ ಅನುವಾದಗೊಂಡಾಗ ಅದನ್ನು "ಯಾರೂ" ಅಷ್ಟು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಂತಿರಲಿಲ್ಲ. ತುಂಬ ಹಿಂದೆಯೇ ವಿಶ್ವನಾಥ ಹುಲಿಕಲ್ ಅವರು ‘ಡಾಟ್ಸ್ ಎಂಡ್ ಲೈನ್ಸ್’ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಜಯಂತರ ಒಂದಿಷ್ಟು ಕತೆಗಳನ್ನು ಇಂಗ್ಲೀಷಿಗೆ ಅನುವಾದಿಸಿದಾಗಲೂ ಹೀಗೆಯೇ ಆಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಓದುಗರು ಈ ಸಂಕಲನದ ಕತೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಎಲ್ಲಿಲ್ಲದ ಉತ್ಸಾಹದಿಂದ ಮಾತನಾಡುವುದನ್ನು ಕೇಳಿದಾಗಲೆಲ್ಲ ಒಂಥರಾ ಮುಜುಗರವಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಜಯಂತರ ಬಗ್ಗೆ ಎಲ್ಲ ಗೊತ್ತು, ಅವರ ಎಲ್ಲಾ ಕತೆಗಳನ್ನು ಅರೆದು ಕುಡಿದು ಬಿಟ್ಟಿದ್ದೇವೆ ಎನ್ನುವ ಅಹಂಕಾರದಿಂದ ನಮ್ಮ ಕಣ್ಣುಗಳು ಮಬ್ಬುಗೊಂಡವೆ? ಅಥವಾ ‘ತೆರೆದಷ್ಟೇ ಬಾಗಿಲ’ ಮೂಲಕ ದಕ್ಕಿದ ಇಣುಕು ನೋಟದಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಓದುಗರಿಗೆ ನಮಗೆ ಕಾಣಿಸದೇ ಹೋದದ್ದೆಲ್ಲ ಕಾಣಿಸುತ್ತಿದೆಯೆ? 

ಹೋಟೆಲು ಮಾಣಿಗಳ ಮುಂಜಾನೆಯನ್ನು ನೆನೆಯುತ್ತ ಜಯಂತ ಬರೆಯುವ ‘ಜಾಗರದ ಜೀವಗಳಿಗೆ, ಸ್ಟವ್ವಿನ ನೀಲಿ ಜ್ವಾಲೆಯ ಸದ್ದಿನಲ್ಲಿ ಬೆಚ್ಚಗಾಗುವ ಚಹದ ಕೆಟ್ಲನ್ನು ನಿದ್ದೆಗಣ್ಣಲ್ಲೆ ಕಾಣುವ ದೂರಪ್ರಯಾಣದ ಯಾತ್ರಿಕರಿಗೆ, ಹೊಟ್ಟೆಪಾಡಿನ ಅನಿವಾರ್ಯ ಹುಟ್ಟಿಸುವ ಒಬ್ಬ ಮಿಥುನ್ ನಂಬರ್ ಟೂಗೆ, ತಟ್ಟನೇ ಮೊಬೈಕ್ ಸುತ್ತುವ ಮೃತ್ಯುಕೂಪದಂಥ ಬಾವಿಯಲ್ಲಿ ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಒಂದು ಅಂತಃಕರಣದ ಬಾಗಿಲಿಗೆ, ಸರ್ಕಸ್ಸಿನ ಡೇರೆಯೊಳಗೇ ಇಡೀ ಬದುಕಿನ ಎಲ್ಲ ಏರಿಳಿತಗಳನ್ನು ಕಂಡು ಹಣ್ಣಾದ ಡಂಪಿಗೆ, "ನಿಮಗೆ ನಿಜಕ್ಕೂ ಈ ಮಗು ಬೇಕಾ ಸಾರ್?" ಎಂದು ಕಂಕುಳಲ್ಲಿದ್ದ ಮಗುವನ್ನು ತುಸು ಮುಂದೆ ಮಾಡಿದ ಗೊಂಬೆ ಮಾರುವ ಹೆಂಗಸಿಗೆ, ಇಂಥ ದಾರುಣವಾದ ಕಣ್ಣುಗಳ ಹೆತ್ತ ತಾಯನ್ನು ಹುಡುಕಿ ಹೊರಡುವ ಮಧುಬಾಲಾಳಂಥ ಹೆಣ್ಣುಮಗಳಿಗೆ, ಅವಳಂಥ ಹೆಣ್ಣನ್ನು ಹುಡುಕಿ ಹಿಂದೆಯೇ ಹೊರಟ ಏಕಾಂತನಿಗೆ ಇರುವ ಸಾಮಾಜಿಕ, ತಾತ್ವಿಕ, ರಾಜಕೀಯ ಆಯಾಮಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಕಾಣದಂತೆ ಒದ್ದೆಗಣ್ಣಾದ ಕನ್ನಡದ ಓದುಗನಿಗೆ ಜಯಂತರ ಕತೆಗಳ ಹೊಸ ಹೊಸ ಆಯಾಮಗಳನ್ನು, ಅರ್ಥಸಾಧ್ಯತೆಗಳನ್ನು, ಅವು ತೆರೆದಿಡುವ ನಿಷ್ಠುರ ಸತ್ಯಗಳನ್ನು ಕಾಣಿಸಲು ಅನುವಾದ ಅಗತ್ಯವಾಗಿತ್ತೆ? ಈ ವಿಸ್ಮೃತಿಗೆ ಜಯಂತರ ಭಾಷೆಯ ಮೋಹಕ ಲಯ ಎಷ್ಟರ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಕಾರಣ, ಓದುಗ/ವಿಮರ್ಶಕರ ಔದಾಸೀನ್ಯ ಎಷ್ಟರಮಟ್ಟಿಗೆ ಕಾರಣ? 

ಹಿರಿಯರೊಬ್ಬರ ಬಳಿ ಇದನ್ನೇ ಕೇಳಿದರೆ, "ಚಿತ್ತಾಲರಿಗೆ ಸಿಗಬೇಕಾದ್ದು ಯಾಕೆ ಸಿಗಲಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದು ನನಗೀಗ ಅರ್ಥವಾಗಹತ್ತಿದೆ ನೋಡು" ಎಂದು ಹೇಳಿ ತಾವು ಬಿಟ್ಟ ಸಿಗರೇಟಿನ ಹೊಗೆಯನ್ನೇ ನಿಗೂಢವಾಗಿ ಗಮನಿಸತೊಡಗಿದರು.

****

ಎಂಟು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಕನಸ್ಟ್ರಕ್ಷನ್ ಕಂಪೆನಿಯೊಂದು ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಇಪ್ಪತ್ತೈದು ಸಾವಿರ ಡಾಲರುಗಳ ಮೊತ್ತದ ಬಹುಮಾನವನ್ನು ಮೀಸಲಿಡುವಾಗ ಆರಿಸಿಕೊಂಡ ಭೂಪ್ರದೇಶ ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳನ್ನು. ಆದರೆ ಬರೆದವರು ಯಾವ ದೇಶದವರೂ ಆಗಿರಬಹುದು, ಅವರು ಬರೆದಿದ್ದು ಮಾತ್ರ ಈ ದೇಶಗಳ ಕುರಿತಾಗಿರಬೇಕು. ಭಾರತ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನ, ಶ್ರೀಲಂಕಾ, ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ, ನೇಪಾಳ, ಭೂತಾನ್, ಮಾಲ್ಡೀವ್ಸ್, ಬರ್ಮಾ ಮತ್ತು ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನದ ಬದುಕು, ಕಲೆ, ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ ಅಂತರ್ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಇಲ್ಲೊಂದು ವೇದಿಕೆ ಹೀಗೆ ರೂಪುಗೊಂಡಿತು. ಪಾರ್ಸಿ ಜನಾಂಗದ ಶವಸಂಸ್ಕಾರದ ಪದ್ಧತಿ ಮತ್ತು ಅದರ ಫಲಾನುಭವಿಗಳ ಕತೆ ಹೇಳುವ ಸೈರಸ್ ಮಿಸ್ತ್ರಿಯ ಕ್ರಾನಿಕಲ್ ಆಫ್ ಅ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಬೇರರ್ (2014), ಕಲ್ಕತ್ತಾದ ಒಂದು ಪುಟ್ಟ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡ ನಕ್ಸಲೈಟ್ ಚಳುವಳಿಯ ಆಸುಪಾಸಿನ ಕಥಾನಕವನ್ನೇ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿರಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ಜುಂಪಾ ಲಾಹ್ರಿಯವರ ದ ಲೋ ಲ್ಯಾಂಡ್ (2015) ಮುಂತಾಗಿ ಗಮನಿಸಿದರೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯ ಉದ್ದೇಶ ಮತ್ತು ಅದರ ಧ್ಯೇಯದ ಅನುಸಾರ ಅದು ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿರುವುದರ ಸ್ಥೂಲ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ ಮೂಡಬಹುದು. ಹಾಗಾಗಿಯೇ ಮುಂಬಯಿ ಬದುಕಿನ, ಅಲ್ಲಿನ ದೈನಂದಿನದ ಒಂದು ಸೂಕ್ಷ್ಮಾತಿಸೂಕ್ಷ್ಮ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಡುವ ಜಯಂತರ ಪ್ರಯತ್ನಕ್ಕೆ ಈ ಬಾರಿ ಮನ್ನಣೆ ಒದಗುವ ಎಲ್ಲ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳೂ ಕಾಣಿಸುತ್ತಿವೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಮೂಲತಃ ಇದು ಕಾದಂಬರಿ ಮತ್ತು ಕಿರುಕಾದಂಬರಿಗಳಿಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿರುವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ. ಜಯಂತರು ಇದುವರೆಗೆ ಬರೆದಿರುವುದೆಲ್ಲಾ ಸಣ್ಣಕತೆಗಳೇ. ಕಾವ್ಯ, ನಾಟಕ, ಅನುವಾದ, ಪ್ರಬಂಧ, ನುಡಿಚಿತ್ರ, ಸಿನಿಮಾ ಸ್ಕ್ರಿಪ್ಟ್, ಸಿನಿಮಾ ಹಾಡು ಎಲ್ಲ ಬರೆದಿರುವ ಜಯಂತರು ಇದುವರೆಗೆ ಪೂರ್ಣಪ್ರಮಾಣದ ಕಾದಂಬರಿಯನ್ನು (‘ಚಾರ್ಮಿನಾರ್’ ಒಂದು ಕಿರು ಕಾದಂಬರಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದಲ್ಲಿ) ಬರೆದೇ ಇಲ್ಲ. ಹಾಗಿದ್ದರೂ ಅವರು ಡಿಎಸ್‌ಸಿಯ ಅಂತಿಮ ಸುತ್ತಿನ ತನಕ ಬಂದಿದ್ದು ಒಂದು ಪವಾಡವೇ. ಒಂದೇ ಎಳೆಯ ಕತೆಗಳ ಸಂಕಲನವನ್ನು ಅಪವಾದ ಎಂಬಂತೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ಪರಿಗಣಿಸುವುದಕ್ಕೆ ನಿಯಮಾವಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಅವಕಾಶವಿದೆ. ಅದು ಈ ಕೃತಿಗೆ ವರದಾನವಾಯಿತು.

ಕನ್ನಡದವರು ಡಿಎಸ್‌ಸಿಯ ಅಂತಿಮ ಸುತ್ತಿಗೇರಿದ್ದು ಇದೇ ಮೊದಲಲ್ಲ. ಎರಡನೆಯ ವರ್ಷವೇ, ಅಂದರೆ, 2012ರಲ್ಲಿಯೇ ಕನ್ನಡದ ಇಬ್ಬರು ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯ ಅಂತಿಮ ಸುತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು! ಅವರು ಡಾ||ಯು. ಆರ್. ಅನಂತಮೂರ್ತಿ (ಭಾರತೀಪುರ ಕಾದಂಬರಿ) ಮತ್ತು ಉಷಾ ಕೆ ಆರ್ (ಮಂಕೀ ಮ್ಯಾನ್ ಕಾದಂಬರಿ). ಹಾಗೆ ನೋಡಿದರೆ ಕಳೆದ ವರ್ಷ ಅಂತಿಮ ಸುತ್ತಿಗೇರಿದ ಅರವಿಂದ ಅಡಿಗರೂ (ಸಿಲೆಕ್ಷನ್ ಡೇ ಕಾದಂಬರಿ) ಕನ್ನಡದವರೇ. ಆದರೆ ಮೂಲತಃ ಕನ್ನಡದ ಕೃತಿಯೊಂದು ಹೀಗೆ ಅಂತಿಮ ಸುತ್ತಿಗೇರಿರುವುದು ಇದು ಎರಡನೆಯ ಸಾರಿ. ಕಾದಂಬರಿ ಬರೆಯದೆಯೂ ವಿಶೇಷ ಅವಕಾಶ ಗಿಟ್ಟಿಸಿ ಅಂತಿಮ ಸುತ್ತಿಗೇರಿರುವುದು ಇದೇ ಮೊದಲು. 

ಈ ವರೆಗೆ ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯ ಅಂತಿಮ ಸುತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡು ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆಯದೇ ಹೋದವರಲ್ಲಿ ಅಮಿತ್ ಚೌಧುರಿ (ದ ಇಮ್ಮಾರ್ಟಲ್ಸ್), ಅಮಿತಾವ ಘೋಷ್ (ರಿವರ್ ಆಫ್ ಸ್ಮೋಕ್), ಉದಯ್ ಪ್ರಕಾಶ್ (ದ ವಾಲ್ಸ್ ಆಫ್ ದಿಲ್ಲಿ), ಮೊನ್ನೆಯಷ್ಟೇ ಜೆಸಿಬಿ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಗೆದ್ದ ಬೆನ್ಯಾಮಿನ್ (ಗೋಟ್ ಡೇಸ್) , ಕೆ ಆರ್ ಮೀರಾ (ಹ್ಯಾಂಗ್ ವುಮನ್ - ಇದಕ್ಕೆ ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಸಿಕ್ಕಿದೆ) , ಅಂಜಲಿ ಜೋಸೆಫ್ (ದ ಲಿವಿಂಗ್), ಅರವಿಂದ ಅಡಿಗ (ಸಿಲೆಕ್ಷನ್ ಡೇ), ಜಮೀಲ್ ಅಹ್ಮದ್ (ದ ವಾಂಡರಿಂಗ್ ಫಾಲ್ಕನ್) ಮುಂತಾದ ಘಟಾನುಘಟಿಗಳೆಲ್ಲ ಇದ್ದಾರೆ. ಮತ್ತೊಂದು ತಮಾಶೆ ಎಂದರೆ ಈ ಹಿಂದೆ ಎರಡು ಬಾರಿ ಅಂತಿಮ ಸುತ್ತಿಗೆ ಬಂದೂ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಗಿಟ್ಟಿಸದ ನೀಲ್ ಮುಖರ್ಜಿ (ಅ ಲೈಫ್ ಅಪಾರ್ಟ್ (2011) ಮತ್ತು ದ ಲೈವ್ಸ್ ಆಫ್ ಅದರ್ಸ್ (2016)) ಮೂರನೆಯ ಬಾರಿ ತಮ್ಮ ‘ಅ ಸ್ಟೇಟ್ ಆಫ್ ಫ್ರೀಡಮ್’ ಕಾದಂಬರಿಯೊಂದಿಗೆ ಜಯಂತರಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಧೆ ಒಡ್ಡಿದ್ದಾರೆ! ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಬಹು ಪ್ರಶಂಸಿತ ‘ಹೋಮ್ ಫೈರ್’ ಕಾದಂಬರಿಯ ಕಮಿಲಾ ಶಂಸೀ ಮತ್ತು ‘ಎಗ್ಸಿಟ್ ವೆಸ್ಟ್’ ಕಾದಂಬರಿಯ ಮೊಹ್ಸಿನ್ ಹಮೀದ್ ಇಬ್ಬರಿಗೂ ಇದು ಎರಡನೆಯ ಬಾರಿಗೆ ಸಿಕ್ಕಿದ ಅಂತಿಮ ಸುತ್ತು! 2010ರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ‘ಸೀರಿಯೆಸ್ ಮೆನ್’ ಕಾದಂಬರಿಗೆ ದ ಹಿಂದೂ ಬೆಸ್ಟ್ ಫಿಕ್ಷನ್ ಅವಾರ್ಡ್ ಮತ್ತು 2011 ರಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕನ್ ಪೆನ್ ಓಪನ್ ಬುಕ್ ಅವಾರ್ಡ್ ಪಡೆದ ಮನು ಜೋಸೆಫ್ ಕೂಡಾ ಈ ಬಾರಿ ಅಂತಿಮ ಸುತ್ತಿನಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ. ಹೀಗಾಗಿಯೂ ಅಂತಿಮ ಸುತ್ತಿಗೇರಿದ ಜಯಂತರ ಸಾಧನೆ ಬಹುಮಹತ್ವದ್ದು ಮತ್ತು ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಪೂರ್ಣವಾದದ್ದು.

ಏಳು ಸಂಕಲನಗಳ ಒಟ್ಟು ಎಪ್ಪತ್ತೊಂದು ಪ್ರಕಟಿತ ಕತೆಗಳ ಕತೆಗಾರ ಜಯಂತರ ಕೇವಲ ಹದಿನಾರು ಕತೆಗಳು ಈ ‘ನೋ ಪ್ರೆಸೆಂಟ್ಸ್ ಪ್ಲೀಸ್’ ಸಂಕಲನದಲ್ಲಿವೆ. ಈ ಹದಿನಾರು ಕತೆಗಳು ಜಯಂತರ ಶ್ರೇಷ್ಠ ರಚನೆಗಳೆಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಇಲ್ಲಿ ಸಂಕಲಿತಗೊಂಡಿಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ ಅವು ಮುಂಬಯಿ ನಗರವನ್ನು ತನ್ನ ಕಥಾಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನಾಗಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ ಎನ್ನುವ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಆರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಈ ಸಂಕಲನಕ್ಕೆ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಚೌಕಟ್ಟು ತನ್ನಿಂತಾನೇ ತೊಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ವಿಸ್ತೃತವಾದ ಓದು, ಒಡನಾಟ, ವ್ಯಕ್ತಿಗತವಾಗಿ ನಮ್ಮ ನೆಚ್ಚಿನ ಕತೆಗಾರನ ಕುರಿತು ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ ತಿಳಿದುಕೊಂಡಿರುವುದು ಎಲ್ಲ ನಮ್ಮ ಓದಿಗೆ ತೊಡಿಸುವ ಒಂದು ‘ಎಕ್ಸ್‌ಟ್ರಾ ಫಿಟಿಂಗ್’ ಇದ್ದೇ ಇದೆ. ಅದು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ನಮ್ಮ ಓದಿಗೆ ಧನಾತ್ಮಕವೂ, ಪೂರಕವೂ ಆಗಿ ಒದಗಿಬರಬಹುದು ಎನ್ನುವಷ್ಟೇ ಅದೇ ದೊಡ್ಡದೊಂದು ಮಿತಿಯಾಗಬಹುದು, ಕೆಲವು ಪೂರ್ವಾಗ್ರಹಕ್ಕೂ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು ಎನ್ನುವುದು ಸತ್ಯ. ಅದೇ ರೀತಿ, ಸೀಮಿತವಾದ ಒಂದು ಓದಿನಿಂದ ರೂಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಅಭಿಪ್ರಾಯ, ನಿಲುವು ಕೂಡ ಇಂತಹುದೇ ಇತಿಮಿತಿಗಳಿಗೆ ಒಳಗಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಅದು ಕೆಲವೊಂದು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನೂ ಕೊಡುತ್ತದೆ, ಮಿತಿಗಳನ್ನೂ ಹೇರುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆ ನಾವು ಓದಿದ ಅನುವಾದಗಳಿಂದ ಅನ್ಯಭಾಷಿಕ ಲೇಖಕರ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳಿದ್ದು, ತಿಳಿದಿದ್ದು, ಬರೆದಿದ್ದು ಅಂಥ ಇತಿಮಿತಿಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತವಾಗಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಮರೆಯದೇ ಜಯಂತರನ್ನು ಅನ್ಯಭಾಷಿಕರು ಕಾಣುತ್ತಿರುವ ಬಗೆಯನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಒಳ್ಳೆಯದೇ. ಹಾಗಿದ್ದೂ ಈ ಸಂಕಲನ ಕನ್ನಡೇತರ ಓದುಗರ ಹೃದಯ ಸೂರೆಗೊಂಡಿರುವುದು, ವಿಮರ್ಶಕರಿಗೆ ಹೊಸ ಒಳನೋಟ, ದರ್ಶನ ಒದಗಿಸಿರುವುದು ಮಹತ್ವದ ಬೆಳವಣಿಗೆ. ಅದೇ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಜಯಂತರ ಎಲ್ಲ ಕತೆಗಳೂ ಅನುವಾದಗೊಂಡರೆ ಅದನ್ನು ಈ ಹೊಸ ಓದುಗರು ಹೇಗೆ ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ, ಹೇಗೆ ಪ್ರತಿಸ್ಪಂದಿಸುತ್ತಾರೆ ಎನ್ನುವುದು ಕುತೂಹಲಕರ ಎನಿಸತೊಡಗಿದೆ. ಆ ಕಾಲವೂ ಬಹುಬೇಗ ಬರುವಂತಾಗಲಿ ಎನ್ನುವುದು ಈ ಸಂದರ್ಭದ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಾಗಿದೆ. 

ಕಳೆದ ಎಂಟು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬಾರಿ ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಬರಹಗಾರರು ಮತ್ತು ಒಂದು ಬಾರಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನಿ ಕಾದಂಬರಿಕಾರ ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. ಉಳಿದಂತೆ ನಾಲ್ಕು ಬಾರಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದವರು ಭಾರತದ ಕಾದಂಬರಿಕಾರರೇ ಆಗಿರುವುದು ಒಂದು ವಿಶೇಷ. ಜೀತ್ ಥಾಯಿಲ್ (ನಾರ್ಕಾಪಾಲಿಸ್), ಸೈರಸ್ ಮಿಸ್ತ್ರಿ (ಕ್ರಾನಿಕಲ್ ಅಫ್ ಅ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಬೇರರ್) , ಜುಂಪಾ ಲಾಹ್ರಿ (ದ ಲೋ ಲ್ಯಾಂಡ್), ಅನುರಾಧಾ ರಾಯ್ (ಸ್ಲೀಪಿಂಗ್ ಆನ್ ಜ್ಯುಪಿಟರ್) ಇದುವರೆಗೆ ಬಹುಮಾನ ಪಡೆದ ಭಾರತೀಯ ಕಾದಂಬರಿಕಾರರು. ಈ ಬಾರಿ ಅದು ಜಯಂತ್ ಕಾಯ್ಕಿಣಿಯವರ ‘ನೋ ಪ್ರೆಸೆಂಟ್ಸ್ ಪ್ಲೀಸ್’ಗೆ ಲಭಿಸಲಿ ಎಂಬುದು ಎಲ್ಲ ಕನ್ನಡಿಗರ, ಸಹೃದಯರ ಆಸೆ, ಹಾರೈಕೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಾರ್ಥನೆ.

(ಈ ಮೇಲಿನ ಭಾಗ ಉದಯವಾಣಿ ದಿನಪತ್ರಿಕೆಯ 09/12/2018ನೆಯ ಭಾನುವಾರದ ಪುರವಣಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿದೆ)

****

ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಬಂದ ಬಳಿಕದ ಎರಡು ಮಾತು....

ಈ ಲೇಖನದ ಧ್ವನಿಯಲ್ಲಿ ಜಯಂತ್ ಕಾಯ್ಕಿಣಿಯವರ ಕತೆಗಳಿಗೆ ಕನ್ನಡದ ಓದುಗ/ವಿಮರ್ಶಕ ವರ್ಗದಿಂದ ಸಿಗಬೇಕಾದ ಮನ್ನಣೆ ಸಿಕ್ಕಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವ ಎಳೆ ಇದೆ ನಿಜ. ಆದರೆ ಅದರ ಅರ್ಥ ಅವರ ಕೃತಿಗಳಿಗೆ ಓದುಗ/ವಿಮರ್ಶಕರು ಸ್ಪಂದಿಸಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದಲ್ಲ. ಇದು ಕೊಂಚ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದ ವಿಚಾರವಾಗಿದ್ದು ಆ ಬಗ್ಗೆ ಸಣ್ಣ ಸ್ಪಷ್ಟನೆ ಅಗತ್ಯವೆನಿಸಿದೆ.

ಇವತ್ತಿಗೂ ಅನೇಕರಿಗೆ ಜಯಂತ್ ಎಂದರೆ "ಮುಂಗಾರು ಮಳೆ" ಸಿನಿಮಾದ ಮತ್ತು ತದನಂತರದ ಅನೇಕ ಸಿನಿಮಾ ಹಾಡುಗಳ ಕವಿ. ‘ಎದೆ ತುಂಬಿ ಹಾಡಿದೆನು’ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ನಿರ್ವಾಹಕರಲ್ಲೊಬ್ಬರಾಗಿ ಮುಗ್ಧ ಮಕ್ಕಳ ಉತ್ಸಾಹ, ಉಲ್ಲಾಸ ಮತ್ತು ಭಾವತಲ್ಲಣಗಳನ್ನು ಗೆಳೆಯನಂತೆ, ತಂದೆಯಂತೆ, ಸಂತನಂತೆ ಪೊರೆಯುತ್ತಿದ್ದ ‘ಗ್ರೇಟ್ ಮ್ಯಾನ್’. ಆದರೆ ಜಯಂತ್ ಅವರ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಓದುಗರಿಗೆ ಇದೆಲ್ಲದರಿಂದ ಅಷ್ಟು ತೃಪ್ತಿಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವ ನೆಲೆಯೊಂದಿದೆ. ಸಾಹಿತ್ಯಲೋಕದ ಒಳಗಿನಿಂದಲೂ ಜಯಂತ್ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಸಿಕ್ಕ ಸ್ಪಂದನದಿಂದ ಅತೃಪ್ತಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದಾದ ಇನ್ನೊಂದು ನೆಲೆಯೂ ಇದೆ. ಅಂದರೆ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಒಂಥರಾ ಭಾವುಕರಾಗಿ, ಕಾವ್ಯಮಯ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ, ಪ್ರಿಯತಮೆಗೆ ಪತ್ರಬರೆದಂತೆ ಬರೆಯುವ ಮಾತುಗಳಿಂದ ಒಬ್ಬ ಸಾಹಿತಿಗಾಗಲೀ, ಭಾವೀ ಓದುಗರಿಗಾಗಲೀ, ಭಾವೀ ಬರಹಗಾರರಿಗಾಗಲಿ ಯಾವ ಲಾಭವೂ ಇಲ್ಲ. ಇಂಥ ಮಾತುಗಳು ಎಷ್ಟು ಕಡಿಮೆಯಾದರೆ ಅಷ್ಟೂ ಒಳ್ಳೆಯದು. ಸಾಕಷ್ಟು ನೆಲೆಗೊಂಡ, ಸಾಹಿತ್ಯಿಕವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡ, ಜನಮನ್ನಣೆ, ಕೀರ್ತಿ ಮತ್ತು ಯಶಸ್ಸು ಸಿಕ್ಕಿದ ಬರಹಗಾರರು ಭಟ್ಟಂಗಿಗಳ ಬಹುಪರಾಕುಗಳಿಂದ ಎಷ್ಟು ದೂರವಿದ್ದರೆ ಅಷ್ಟು ಒಳ್ಳೆಯದು. ಇಂಗ್ಲೀಷಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮಾತಿದೆ, ಯಾರನ್ನಾದರೂ ಸರ್ವನಾಶ ಮಾಡಬೇಕೆಂದಿದ್ದರೆ ಅವರನ್ನು ಪಟ್ಟಕ್ಕೇರಿಸು ಅನ್ನುವ ಅರ್ಥದ್ದು. ಈ ಬಹುಪರಾಕುಗಳಿಗೆ ಅದೇ ಗುಣವಿದೆ, ಕೆಲವಂಶ ಅದೇ ಉದ್ದೇಶವೂ ಇದೆ. ಆಕಾಶರಾಯರಾಗದೆ, ನೆಲದ ಮೇಲೆ ನಿಂತು, ಒಬ್ಬ ಮಹತ್ವದ, ಖ್ಯಾತ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲರೂ ಪ್ರೀತಿಸುವ ಹಾಗೂ ಪ್ರೀತಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಯಸುವ ಬರಹಗಾರನ ಪ್ರೀತಿ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಭಯವಿಲ್ಲದೆ, ಅದಕ್ಕೂ ಸಿದ್ಧರಾಗಿ ಮಾತನಾಡುವವರ ಅಗತ್ಯ ಅಂಥ ಎಲ್ಲ ಬರಹಗಾರರ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಅಗತ್ಯ ಮತ್ತು ಅವರೇ ಆತನ ನಿಜವಾದ ಹಿತೈಷಿಗಳು ಎಂದು ತಿಳಿದ ನೆಲೆಯದು. ಈ ನೆಲೆಯ ವಿಮರ್ಶೆ/ಸ್ಪಂದನ ಜಯಂತ್ ಅವರ ಕತೆಗಳಿಗೆ ಕನ್ನಡದ ಓದುಗ/ವಿಮರ್ಶಕರಿಂದ ಸಿಕ್ಕಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದು ಇಲ್ಲಿನ ಧ್ವನಿ. ಇಂಥ ನೆಲೆಯಿಂದ ಮಾತನಾಡುವಾಗಲೂ ಮೆಚ್ಚುಗೆ, ಅಭಿಮಾನ, ಹೊಗಳಿಕೆ ಬರಬಾರದೆಂದೇನೂ ಇಲ್ಲ. ಜಯಂತ್ ಅವರ ಬರವಣಿಗೆಗೆ ಅಂಥ ಕಸು, ಅಂತಃಶ್ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ತೇಜಸ್ಸು ಇದೆ. ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಕೂಡ ಕೃತಿನಿಷ್ಠವಾದ ವಿಮರ್ಶೆಯ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಒಂದು ಕಾಲದ ವಿಮರ್ಶೆ ಭವಿಷ್ಯದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಚರಿತ್ರೆಗೂ ಸೇರಿ ಹೋಗುವುದರಿಂದ ಯುವ ಬರಹಗಾರರು ಮತ್ತು ಮುಂದಿನ ಬರಹಗಾರರಿಗೆ ಇಂಥ ವಿಮರ್ಶೆಯಿಂದ ಸಾಕಷ್ಟು ಮಾರ್ಗದರ್ಶನವೂ ಸಿಗುತ್ತದೆ. ಮೂಲಕೃತಿಯ ಗುಣಾತ್ಮಕ ಅಂಶಗಳು, ಋಣಾತ್ಮಕ ಅಂಶಗಳು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ ಒಬ್ಬ ವಿಮರ್ಶಕನ ಮಾನದಂಡಗಳು ಗುಣಾತ್ಮಕ ಅಥವಾ ಋಣಾತ್ಮಕ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕೂ ಮುಂದಿನ ತಲೆಮಾರಿಗೆ ಅದು ಸಹಕಾರಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ನೆಲೆಯಿಂದ ಜಯಂತ್ ಅವರ ಕೃತಿಗಳಿಗೆ ಬಂದಿರುವ ವಿಮರ್ಶೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಅತೃಪ್ತಿ ಇದೆ.

ಆದರೆ ಇದನ್ನು ತಪ್ಪಾಗಿ ಅರ್ಥೈಸಲಾಗಿದೆ ಅನಿಸಿದೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಭಾಸ್ಕರ ಹೆಗಡೆಯವರು ಈ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಲೇಖನದಂಥ ಬರಹವನ್ನು ನನಗೆ ಕಳಿಸಿದ್ದರು. ಮುಂದೆ ಅದರ ಪರಿಷ್ಕೃತ ರೂಪ ಪತ್ರಿಕೆಯೊಂದರಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತ್ತು. ಜಯಂತ್, ವಿವೇಕ್, ವಸುಧೇಂದ್ರ ಮುಂತಾದವರ ಪುಸ್ತಕಗಳು ಇಂಗ್ಲೀಷಿಗೆ ಹೋಗಿ ವ್ಯಾಪಕ ಮನ್ನಣೆ ಪಡೆದ ಬಳಿಕ ಕನ್ನಡದವರು ಜಾಗೃತರಾಗಿದ್ದಾರೆ, ಈ ಹಿಂದೆ ಅವರು ಈ ಲೇಖಕರನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ವಿಮರ್ಶಾ/ಸಾಹಿತ್ಯ ಲೋಕದ ರಾಜಕಾರಣ, ಜಾತೀಯತೆ, ಸಣ್ಣತನ ಇತ್ಯಾದಿ ಎನ್ನುವುದು ನಾನು ಗ್ರಹಿಸಿದಂತೆ ಅವರ ಲೇಖನದ ತಿರುಳು. ಇದು ಅಷ್ಟು ಸರಿಯಾದ ಅಭಿಪ್ರಾಯವಲ್ಲ ಎಂದು ಗಿರೀಶ್ ವಾಘ್ ಆ ಲೇಖನಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದ್ದನ್ನೂ ಗಮನಿಸಿದ್ದೇನೆ. 

ನಾವು ಇದನ್ನೆಲ್ಲ ಭಾವುಕರಾಗದೆ, ರಚನಾತ್ಮಕ ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ನೋಡಬೇಕಾಗಿದೆ. ಜಯಂತ್, ವಿವೇಕ್, ವಸುಧೇಂದ್ರ ಅವರ ತಲಾ ಒಂದು ಕೃತಿ ಮಾತ್ರ ಕನ್ನಡೇತರ ಓದುಗ/ವಿಮರ್ಶಕರ ವ್ಯಾಪಕ ಮನ್ನಣೆ ಪಡೆದಿದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅವರ ಅವೇ ಕೃತಿಗಳು ಮತ್ತಷ್ಟು ಯುರೋಪಿಯನ್ ಭಾಷೆಗಳಿಗೆ ಅನುವಾದವಾಗಲು ಕಾರಣವಾಯಿತೇ ಹೊರತು ಈ ಲೇಖಕರ ಇತರ ಕೃತಿಗಳತ್ತ ಆ ಓದುಗ/ವಿಮರ್ಶಕ/ಪ್ರಕಾಶಕರ ಆಸಕ್ತಿ ಕೆರಳಿಸಿದಂತಿಲ್ಲ. ಈ ಲೇಖಕರ ಇತರ ಕೃತಿಗಳು ಅನುವಾದ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆಯೆ? ಈ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿಯಿಲ್ಲ. ವಸುಧೇಂದ್ರರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಚರ್ಚೆಗೆ ಬಂದಿರುವುದಕ್ಕಿಂತ ಲೇಖಕ ಗೇ ಎಂಬ ವಿಚಾರಕ್ಕೆ ಒತ್ತು ಸಿಕ್ಕಿದ್ದು ಹೆಚ್ಚು. ಜಯಂತರ ಈ ಹಿಂದಿನ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಅನುವಾದವನ್ನು ಕೂಡ ನೆನೆದವರು ಇಲ್ಲ. ಒಬ್ಬ ಲೇಖಕನ ಬಗ್ಗೆ, ಆತನ ಇತರ ಕೃತಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಆಸಕ್ತಿ, ಕುತೂಹಲ ಮೂಡಿಸದ, ಕೇವಲ "ಪ್ರಾಡಕ್ಟ್ ಬೇಸ್ಡ್ ಇಂಟ್ರೆಸ್ಟ್" ಎಂಬಂತೆ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಕಾಣುವ ಅದೇ ಹಳಸಲು ಮನಸ್ಥಿತಿಯ ವ್ಯಾಣಿಜ್ಯೀಕೃತ ವಿಮರ್ಶಾ/ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ ಜಗತ್ತಿನ ಮನ್ನಣೆಯಿದು. ಇದಕ್ಕೆ ಕನ್ನಡಿಗರು ಅಷ್ಟೇನೂ ಪ್ರತಿಸ್ಪಂದನ ತೋರಿಸಿಲ್ಲ, ತೋರಿಸಬೇಕಾಗಿಯೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಕೆಲವೊಂದು ಪತ್ರಿಕೆಗಳು ಈ ಹೈಪ್‌ನ ಲಾಭ ಎತ್ತಲು ಸಂದರ್ಶನ ಪ್ರಕಟಿಸುವುದಕ್ಕೆ, ಈ ಲೇಖಕರ ಫೋಟೋ ಹಾಕುವುದಕ್ಕೆ ತೋರಿದ ಉತ್ಸಾಹ ಕೂಡ ವ್ಯಾಪಾರೀ ಮನೋಧರ್ಮದ ಪ್ರದರ್ಶನವೇ ಹೊರತು ಕೃತಿಕಾರ ಅಥವಾ ಕೃತಿಗಳ ಕುರಿತ ನೈಜ ಆಸ್ಥೆಯಿಂದಲ್ಲ. 

ಇದೇ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನಾವು ಚಿತ್ತಾಲರ ‘ಶಿಕಾರಿ’, ಎಸ್ ದಿವಾಕರ್ ಅವರ ‘ಹಂಡ್ರೆಡ್ಸ್ ಆಫ್ ಸ್ಟ್ರೀಟ್ಸ್ ಟು ದ ಪ್ಯಾಲೇಸ್ ಆಫ್ ಲೈಟ್ಸ್’ , ಮೊಗಳ್ಳಿಯವರ ‘ದ ಕ್ರೆಡಲ್ಸ್’ ಯಾವುದೂ ಕನ್ನಡೇತರರ ಭಜಾಭಜಂತ್ರಿಗೆ ಪಾತ್ರವಾಗಲಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಕೂಡ ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಏಜೆಂಟರನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡು, ವಿಮರ್ಶೆಗೆ, ಲೇಖನಗಳಿಗೆ, ನಂಬರ್ ಲಿಸ್ಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಗುವುದಕ್ಕೆ - ಹೀಗೆ ಪ್ರತಿಯೊಂದಕ್ಕೂ ಒಂದು ಪ್ರಾಡಕ್ಟ್ ಲಾಂಚ್ ಮಾಡುವಷ್ಟೇ ನಿಷ್ಠೆಯಿಂದ, ಯೋಜನಾಕ್ರಮದಿಂದ, ಲೆಕ್ಕಾಚಾರದಿಂದ ಪುಸ್ತಕ ಪ್ರಕಟಿಸಿ, ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಪುಸ್ತಕೋದ್ಯಮದ ಗಿಮ್ಮಿಕ್ಕುಗಳು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಹೊಸವು, ಈಗಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿ ಇಣುಕತೊಡಗಿರುವಂಥಾವು. 

ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಅನುವಾದದ ಓದುಗ/ವಿಮರ್ಶಕರು ಗುರುತಿಸಿದ ಬಳಿಕ ಈ ಲೇಖಕರ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಕನ್ನಡದ ಓದುಗ/ವಿಮರ್ಶಕರು ಏಕಾಎಕಿ ಗಮನಿಸತೊಡಗಿದ್ದಾರೆ ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ಸಮರ್ಥನೀಯ ಎನ್ನಬಹುದಾದ ಪುರಾವೆಗಳು ನನ್ನ ಕಣ್ಣಿಗಂತೂ ಬಿದ್ದಿಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ, ಕನ್ನಡದ ಓದುಗ/ವಿಮರ್ಶಕರು ಯಾವತ್ತಿನಂತೆಯೇ ಜಡವಾಗಿಯೇ ಉಳಿದಿದ್ದಾರೆನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ. ಜಿ ಎಸ್ ಅಮೂರ, ಟಿ ಪಿ ಅಶೋಕ, ಓ ಎಲ್ ನಾಗಭೂಷಣಸ್ವಾಮಿ, ಎಸ್ ಆರ್ ವಿಜಯಶಂಕರ, ರಾಜೇಂದ್ರ ಜೆನ್ನಿ, ರಹಮತ್ ತರೀಕರೆ, ಸಿ ಎಸ್ ರಾಮಚಂದ್ರನ್, ಎಚ್ ಎಸ್ ರಾಘವೇಂದ್ರ ರಾವ್, ಗಿರಡ್ಡಿ ಗೋವಿಂದರಾಜ, ಎಂ ಎಸ್ ಆಶಾದೇವಿ ಮುಂತಾದ (ಹತ್ತು ಮಂದಿಗೆ ಸೀಮಿತಗೊಳಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದೇನೆ) ವಿಮರ್ಶಕರು ಬರೆಯದೇ ಇರುವ, ಕಡಿಮೆ ಬರೆದಿರುವ ಕತೆಗಾರ/ಕಾದಂಬರಿಕಾರರ ಸಂಖ್ಯೆ ಜಯಂತ್-ವಿವೇಕ್-ವಸುಧೇಂದ್ರ ಮೂರೇ ಅಲ್ಲ. ಈಚೆಗೆ ಅಮೂರರೇ ಹೇಳಿಕೊಂಡಿರುವಂತೆ ಇವರ ಬಳಿ ಬೇರೆಯವರು ಬರೆಸಿದ್ದು ಹೆಚ್ಚು. ಇವರಾಗಿ ಆರಿಸಿಕೊಂಡು ಬರೆದಿದ್ದು ಕಡಿಮೆ! ಅದಕ್ಕೆ ಕಾರಣಗಳಿವೆ, ಅದಿರಲಿ. ಒಬ್ಬ ವಿಮರ್ಶಕನಿಗೆ ಅವನದೇ ಆದ ಇತಿಮಿತಿಗಳಿರುತ್ತವೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಮರೆತು ಮಾತನಾಡಬಾರದು. ವಿಮರ್ಶಕರು ಯಾವುದೇ ಲೇಖಕನ ಕೂಲಿ ಚಾಕರಿಯವರಲ್ಲ. ಅವರ ಮಾತಿಗೆ ಇತರರು ಕೊಡುವ ಬೆಲೆ,ಮಹತ್ವ ಕೂಡ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ತರ ಇರುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಎಲ್ಲರೂ ಬಲ್ಲೆವು. ಅವರನ್ನು ಬಾಳೆಲೆ ತರ ಹಾಸ್ಯುಂಡು ಒಗೆದವರು ಹೆಚ್ಚು. ಇದನ್ನೆಲ್ಲ ಗಮನಿಸಿಯೂ ಒಬ್ಬ ಲೇಖಕನ ಬಗ್ಗೆ "ಸಾಕಷ್ಟು" (ಅದು ಸದಾ ಅಕ್ಷಯ ನಿರೀಕ್ಷೆ) ವಿಮರ್ಶೆ ಬಂದಿದೆಯೇ ಇಲ್ಲವೇ ಎನ್ನುವುದು ಯಾವುದರ ಇಂಡಿಕೇಶನ್ನೂ ಅಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದು ಸ್ವಸ್ಥ ಮನಸ್ಸಿನವರಿಗೆ ಹೊಳೆಯದ ವಿಚಾರವೇನಲ್ಲ.

ಇನ್ನು ಈ ಹತ್ತು ಮಂದಿಯಲ್ಲಿ ಯಾರು ಜಾತಿವಾದಿ, ಯಾರು ರಾಜಕೀಯ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ, ಯಾರದ್ದು ನಿಜಕ್ಕೂ ಸಣ್ಣಬುದ್ಧಿ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಆಯಾ ಹೆಸರಿನೆದುರು ಮಾರ್ಕ್ ಮಾಡುವುದು ಸಾಧ್ಯವಿದೆಯೆ ಎಂದು ಒಂದು ಕ್ಷಣ ಯೋಚಿಸಿ. ಇವರು ಯಾರೂ ಹಾಗಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದು ನಿಮಗೇ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಇವರೆಲ್ಲರೂ ಉದಾರವಾಗಿಯೇ ಇದ್ದಾರೆ, ಮುಕ್ತವಾದ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದಲೇ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ, ಹೊಸಬರು-ಹಳಬರು, ಮೇಲ್ಜಾತಿ-ಕೆಳಜಾತಿ, ಗಂಡು-ಹೆಣ್ಣು ಎಂಬ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಬದಿಗಿರಲಿ, ಕಳಪೆ ಕೃತಿ-ಉತ್ಕೃಷ್ಟ ಕೃತಿ ಎಂಬ ಭೇದವನ್ನು ಕೂಡ ಮಾಡದೆ ಬೇಕಾಗಿಯೋ ಬೇಡವಾಗಿಯೋ ಬರೆಯುತ್ತಲೇ ಬಂದಿದ್ದಾರೆ. ಹಾಗಿದ್ದೂ ವಿಮರ್ಶಕರ ಬಗ್ಗೆ ಬರುವ ವಿಮರ್ಶೆಗಳು ಅಕಾರಣ ಕಟುವಾಗಿ, ಲಘುವಾಗಿ, ತಾತ್ಸಾರದಿಂದ ಕೂಡಿರುವುದು ಕಾಣುತ್ತದೆ.

ಕೆಲಕಾಲದ ಹಿಂದೆ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಿಮರ್ಶೆ ಎನ್ನುವುದು ನೂರು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ ಸತ್ತಿದೆ, ನಾವಿಲ್ಲಿ ಅದರ ಹೆಣ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು ಕೂತಿದ್ದೇವೆ ಎಂದು ಒಬ್ಬರು ಬರೆದರು. ನಮ್ಮಲ್ಲೂ ಕೆಲವು ದೊಣ್ಣೆನಾಯಕರು ಬರೆದಿದ್ದೆಲ್ಲ ಮುಖಬೆಲೆಗೇ ಸತ್ಯ ಎಂದು ಕೊಂಡುಕೊಳ್ಳುವ ಮೆದುಳು ಅಡವಿಟ್ಟ ಬುದ್ಧಿವಂತರು ಇದ್ದೇ ಇದ್ದಾರೆ. ತಮಾಶೆ ಎಂದರೆ ಹೀಗೆ ಬರೆದ ಕಾಲಕ್ಕೂ, ಈಗಲೂ ಗ್ರಾಂಟಾ, ಪ್ಯಾರಿಸ್ ರಿವ್ಯೂ, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ರಿವ್ಯೂ ಆಫ್ ಬುಕ್ಸ್, ವರ್ಲ್ಡ್ ಲಿಟರೇಚರ್ ಟುಡೇ, ಕೆನಿಯನ್ ರಿವ್ಯೂ, ಟೈಮ್ಸ್ ಲಿಟರರಿ ಸಪ್ಲಿಮೆಂಟ್, ದ ವಾಲ್ರಸ್, ಏಶಿಯಾ ಲಿಟರರಿ ರಿವ್ಯೂ, ಮ್ಯೂಸ್ ಇಂಡಿಯಾ, ಆಲ್‌ಮೋಸ್ಟ್ ಐಲ್ಯಾಂಡ್, ಪೋಯೆಟ್ರಿ ಮ್ಯಾಗಝೀನ್, ಲಾಸ್‌ಏಂಜಲೀಸ್ ರಿವ್ಯೂ ಆಫ್ ಬುಕ್ಸ್, ಲಂಡನ್ ರಿವ್ಯೂ ಆಫ್ ಬುಕ್ಸ್, ದ ಮ್ಯಾಂಚೆಸ್ಟರ್ ರಿವ್ಯೂ ಮುಂತಾದ ಪತ್ರಿಕೆಗಳು ಸಿನಿಮಾಗಳ ರಿವ್ಯೂ ಬರೆಯುತ್ತಿವೆ ಎಂದು ಈ ಬೃಹಸ್ಪತಿ ನಂಬಿದಂತಿದೆ. ಅಂಥವರೇ ಈಗ ಜಯಂತ್-ವಿವೇಕ್-ವಸುಧೇಂದ್ರ ಮುಂತಾದವರ ಬಗ್ಗೆ ವಿಮರ್ಶಾಲೋಕ ಪೂರ್ವಾಗ್ರಹಪೀಡಿತವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಲಬೊಲಬೊ ಬಡಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವುದು ಎಡಬಿಡಂಗಿತನ ಅನಿಸುವುದಿಲ್ಲವೆ! 

ಮುಖ್ಯವಾದದ್ದು ವಿಮರ್ಶೆ ಬಂತೆ ಇಲ್ಲವೆ ಎನ್ನುವುದಲ್ಲ, ಬಂದ ವಿಮರ್ಶೆ ಬರಹಗಾರ, ಓದುಗ, ಪ್ರಕಾಶಕ - ಇವರಲ್ಲಿ ಯಾರಾದರೂ ಒಬ್ಬರಿಗಾದರೂ ಉಪಯುಕ್ತ ಎನಿಸುವಂತಿತ್ತೆ (ವ್ಯಾಪಾರಿ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಕ್ಕೆ ಹೊರತಾಗಿ) ಎನ್ನುವುದು. ಅದು ಕನ್ನಡದಲ್ಲೂ ಇಲ್ಲ, ಇಂಗ್ಲೀಷಿನಲ್ಲೂ ಇಲ್ಲ. ಸದ್ಯಕ್ಕಿದು ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳ ಸಂತಿ!

ಮುಂದೆ ಓದಲು ಇಲ್ಲಿ ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ

ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಬಂದ ಉಪೇಂದ್ರನಾಥ್ ಅಶ್ಕ್ ಅವರ ಕತೆಗಳು

ಡಾ||ಯು ಆರ್ ಅನಂತಮೂರ್ತಿಯವರು ಆಗಾಗ ಒಂದು ಮಾತನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದರು, ಕತೆಗಾರ ಹೇಳುವುದು ಕಡಿಮೆಯಾಗಬೇಕು, ಕಾಣಿಸುವುದು ಹೆಚ್ಚಾಗಬೇಕು ಎಂಬರ್ಥದ ಮಾತು. ಶ್ರೇಷ್ಠ ಕತೆಗಾರರು ಶ್ರೇಷ್ಠ ಕತೆಗಾರರೆನ್ನಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದೇ ಇಂಥ ಒಳತುಡಿತ ಅವರ ಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡೂ ಕಾಣದಂತೆ, ಕಥಾನಕದ ಮೇಲ್ನೋಟದ ಚೆಲುವಿನ ಆಳದಲ್ಲಿ ಗುಪ್ತಗಾಮಿನಿಯಾಗಿ ಹರಿಯುತ್ತಿದ್ದುದರ ಅರಿವು ಕತೆಯನ್ನೋದಿ ಮುಗಿದ ಮೇಲೆಯೇ ನಮ್ಮ ಅಂತಃಕರಣಕ್ಕೆ ಒಲಿಯುತ್ತಿದ್ದ ಕಾರಣಕ್ಕೆ. ಕತೆಗಾರನಲ್ಲಿ ಅಂಥ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಇದ್ದರೆ ಅವನು ಹೇಳುವ ವಿಧಾನವೂ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗುತ್ತದೆ, ಭಾಷೆಗೆ, ಕತೆಗೆ, ಅದರಲ್ಲಿ ಬರುವ ವಿವರಗಳಿಗೆ ಧ್ವನಿಶಕ್ತಿಯೊಂದು, ಅಂತಃಶ್ಶಕ್ತಿಯೊಂದು ಪ್ರಾಪ್ತವಾಗುತ್ತದೆ. ಅದು ಭಾಷೆಯನ್ನು ಮೀರಿ ಅದಕು ಇದಕು ಎದಕು ಹರಿಯುತ್ತಿರುತ್ತದೆ.

ಜನವರಿ 2013ರಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾರವಾನ್ ಮ್ಯಾಗಝೀನ್ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ಹ್ಯಾಟ್ಸ್ ಎಂಡ್ ಡಾಕ್ಟರ‍್ಸ್ (https://caravanmagazine.in/fiction/hats-and-doctors) ಎಂಬ ಒಂದು ಕತೆಯನ್ನು ಓದಿ ಪರಿಚಯವಾದ ಈ ಉಪೇಂದ್ರನಾಥ್ ಅಶ್ಕ್ ಈಗ, ಐದು ವರ್ಷಗಳ ಬಳಿಕ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಬಂದಿರುವುದು ಅತ್ಯಂತ ಸಂತಸದ ಸಂಗತಿ. ನುರಿತ ಅನುವಾದಕಿಯಾದ ಪಾರ್ವತಿ ಜಿ ಐತಾಳ್ ಅವರು ಅಶ್ಕ್ ಅವರ ಐದು ಕತೆಗಳನ್ನು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ತಂದಿದ್ದು ಇದನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿ ನಾಗೇಶ್ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಉಪೇಂದ್ರನಾಥ ಅಶ್ಕ್ (1910-1996) ಹಿಂದೀ ಕತೆಗಾರ, ನಾಟಕಕಾರ ಮತ್ತು ಕಾದಂಬರಿಕಾರ. ಗಿರ್ತೀ ದೀವಾರೇಂ (ಫಾಲಿಂಗ್ ವಾಲ್ಸ್ ಹೆಸರಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲೀಷಿಗೆ ಬಂದಿದೆ) ಹೆಸರಿನ ಸರಣಿಯ ಕಾದಂಬರಿಗಳೇ ಅಶ್ಕ್ ಅವರ ಪ್ರಾತಿನಿಧಿಕ ಉತ್ಕೃಷ್ಟ ಕೃತಿ ಎಂದು ಹೆಸರಾಗಿದ್ದರೂ ಅವರೊಬ್ಬ ಗಮನಾರ್ಹ ಕತೆಗಾರ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ ವಿಶಿಷ್ಟ ಕತೆಗಾರ ಎನ್ನುವ ಕಾರಣಕ್ಕೂ ಮುಖ್ಯವಾಗುತ್ತಾರೆ. ವಿಶಿಷ್ಟ ಎನ್ನುವಾಗಲೇ ಸಂಕೀರ್ಣ ಮತ್ತು ಕೊಂಚ ಮಟ್ಟಿಗೆ

ತಲ್ಲಣಗಳನ್ನೆಬ್ಬಿಸಿದ್ದ ಕತೆಗಾರ ಎನ್ನುವುದನ್ನೂ ಹೇಳಬೇಕು. ಮನೋವಿಶ್ಲೇಷಕ ತುಡಿತಗಳನ್ನುಂಟು ಮಾಡುವ, ಆದರೆ ಸ್ವತಃ ಅಂಥ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಿಳಿಯದ ಕತೆಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುವ ಅಶ್ಕ್ ಅವರು ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಆಗಾಗ ರೂಢಿಗತ ಕಥಾನಕಗಳಲ್ಲಿ ಹೊಸಬಗೆಯ ತಿರುವು, ಬಿಕ್ಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ತರುತ್ತಾರೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಅವರ ಮಾರ್ಕ್ಸ್‌ವಾದಿ ನಿಲುವು ಕೂಡ ಆ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಹುಟ್ಟಿಸಿರಬಹುದಾದ ತಲ್ಲಣಗಳು ಮುಖ್ಯವಾಗುತ್ತವೆ. ಜಲಂಧರ್‌ನಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದ ಅಶ್ಕ್ ಮೊದಲು ಬರೆದಿದ್ದು ಉರ್ದುವಿನಲ್ಲೇ. ಪ್ರೇಮ್‌ಚಂದ್ ಅವರ ಸಲಹೆ ಮೇಲೆ ಅವರು ಮುಂದೆ ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ ಬರೆಯತೊಡಗಿದರಂತೆ. ದೇಶ ವಿಭಜನೆಗೂ ಕೆಲಕಾಲ ಮೊದಲು ಮುಂಬಯಿಗೆ ಬಂದ ಅವರು ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಕಾಲ ಮತ್ತು ತದನಂತರ ಖಾಯಂ ಆಗಿ ಅಲಹಾಬಾದ್ ನಿವಾಸಿಯಾದರು. ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದ ಸರಣಿಯಲ್ಲಿ ಬಂದ ಒಟ್ಟು ಆರು ಕಾದಂಬರಿಗಳಿಂದಾಗಿ ಅಶ್ಕ್ ಅವರನ್ನು ಫ್ರೆಂಚ್ ಕಾದಂಬರಿಕಾರ ಮಾರ್ಸೆಲ್ ಪ್ರೂಸ್ಟ್‌ಗೆ ಹೋಲಿಸುವುದಿದೆ. ಪ್ರೂಸ್ಟ್ ಅವರ ಇನ್ ಸರ್ಚ್ ಆಫ್ ಲಾಸ್ಟ್ ಟೈಮ್ ಕೂಡ ಹೀಗೆಯೇ ಒಟ್ಟು ಆರು ಕಾದಂಬರಿಗಳ ಒಂದು ಸರಣಿಯಾಗಿತ್ತು.

ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ನಿವಾಸಿ ಡೈಸಿ ರಾಕ್‍ವೆಲ್ ಅವರೇ 2004 ರಲ್ಲಿ ಅಶ್ಕ್ ಅವರ ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ಇಂಗ್ಲೀಷಿಗೆ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದರೂ (ಕಥಾ ಸಂಸ್ಥೆ ಇದನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದೆ) ಅಶ್ಕ್ ಅವರ ಕತೆಗಳು ಇಂಗ್ಲೀಷಿಗೆ ಬಂದಿದ್ದು ತೀರ ತಡವಾಗಿ, ಅಂದರೆ 2013 ರಲ್ಲಿ. ಆನಂತರ ಅಶ್ಕ್ ಅವರ ಫಾಲಿಂಗ್ ವಾಲ್ಸ್ ಕಾದಂಬರಿ ಬಂತು, ತೀರ ಈಚೆಗೆ ಇನ್ ದ ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಅ ಮಿರರ್ ವಾಂಡರಿಂಗ್ ಕೂಡ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಓದುಗರಿಗೆ ಲಭ್ಯವಾಗಿದೆ. ಅಶ್ಕ್ ಅವರಂಥ ಕತೆಗಾರರು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಪರಿಚಯಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿರುವುದು ಹೆಮ್ಮೆಯ ಮತ್ತು ಖುಶಿಯ ವಿಚಾರ.

ಪಾರ್ವತಿ ಜಿ ಐತಾಳ್ ಅವರು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ತಂದಿರುವ ಐದು ಕತೆಗಳು ಅಶ್ಕ್ ಅವರ ಪ್ರಾತಿನಿಧಿಕ ಕತೆಗಳು ಎಂದು ಹೇಳುವಂತಿಲ್ಲವಾದರೂ ಅಶ್ಕ್ ಅವರ ಕತೆಗಾರಿಕೆಯ ಲಯ ಮತ್ತು ಹದ ಎರಡನ್ನೂ ಈ ಐದು ಕತೆಗಳಿಂದ ತಿಳಿಯುವುದಕ್ಕೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗುವಂತೆ ಅವರ ನವಿರಾದ ಅನುವಾದ ಕೂಡ ಸಹಕಾರಿಯಾಗಿದೆ. ಮುಖಪುಟದಲ್ಲೇ ಇರುವ ಅಶ್ಕರರ ಎಂಬಲ್ಲಿಂದ ತೊಡಗಿ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಉಳಿದು ಬಿಟ್ಟಿರುವ ಸಾಕಷ್ಟು ಅಚ್ಚಿನ ದೋಷಗಳು ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚೇ ಕಿರಿಕಿರಿ ಹುಟ್ಟಿಸುತ್ತವೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ಸೃಷ್ಟಿ ನಾಗೇಶ್ ಈ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ತುಂಬ ಅಚ್ಚುಕಟ್ಟಾಗಿ ಮತ್ತು ಆಕರ್ಷಕವಾಗಿ ತಂದಿದ್ದಾರೆ.

ಈಡಿಪಸ್ ಕಾಂಪ್ಲೆಕ್ಸ್‌ನಿಂದ ತನ್ನ ವಧುವಿನ ದೇಹದೊಂದಿಗೆ ತಾಯಿಯ ಮುಖಮುದ್ರೆಯನ್ನು ನೆನೆಯುತ್ತ ಮೊದಲರಾತ್ರಿಯೇ ಇನ್ನಿಲ್ಲದ ಪೇಚು ಅನುಭವಿಸುವ ಪ್ರಸಂಗವಿರುವ ಕತೆ "ಪಲ್ಲಂಗ" (‘ಬೆಡ್’ ಎನ್ನುವ ಹೆಸರಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲೀಷಿಗೂ ಬಂದಿದೆ), ಲೈಂಗಿಕ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಅದುಮಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಕಲಿಕೆಗೆ ಗಮನಕೊಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದ ಸಮಸ್ಯೆಗೆ ಒಮ್ಮೆ ಅಂಥ ಒತ್ತಡಕ್ಕೆ ಶರಣಾಗುವುದೇ ಪರಿಹಾರ ಎಂದು ಕಂಡುಕೊಂಡ ವ್ಯಕ್ತಿ ಅದರ ಸುಳಿಗೇ ಬಿದ್ದು ನಾಶವಾಗುವ ಕತೆ ಹೇಳುವ "ಅಂಬಾಸಡರ್" (ಈ ಕತೆಯೂ ಇದೇ ಹೆಸರಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲೀಷಿಗೆ ಬಂದಿದೆ), ಆಕರ್ಷಣೆ ಹುಟ್ಟಿಸಲಾರದ ಮನೆಗೆಲಸದವಳು ಮೈಮೇಲೆ ಬಿದ್ದರೂ ಇಷ್ಟಪಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದ ಅಸಹಾಕತೆಯನ್ನು ಎದುರಿಸುವಾಗಲೇ ಅಂಥ ಅಸಹಾಯಕತೆಯನ್ನು ದೈಹಿಕ-ಮಾನಸಿಕ ನೆಲೆಯಲ್ಲೂ, ಮಾನವೀಯ ನೆಲೆಯಲ್ಲೂ ಯಾಕೆಂದು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುವ "ಅಸಹಾಯಕತೆ", ಇದಕ್ಕೆ ಸಂವಾದಿಯಾಗಿ ಶಿಲಾಬಾಲಿಕೆಯಂಥ ಲಲ್ಲನ್‌ಳ ಮೋಹಕ್ಕೆ ಬಿದ್ದೂ ಲಕ್ಷ್ಮಣರೇಖೆ ದಾಟದ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಮನೋಗತದ ಏರುಪೇರುಗಳನ್ನು ಕೂಡ ತಪ್ಪದೇ ದಾಖಲಿಸುವ ಕತೆ "ಲಲ್ಲನ್" ಮತ್ತು ತಾನು ಬಯಸಿದ್ದು ಸಿಗದೇ ಹೋದಾಗ ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಹುಚ್ಚನಂತಾಗುವ ಮನುಷ್ಯ ಸಿಕ್ಕಿದ್ದು ತನ್ನಿಂದ ನಿಭಾಯಿಸಲಾಗದ ಒಡವೆ ಎನ್ನುವುದು ಗೊತ್ತಾದಾಗ ಬದಲಾಗುವುದನ್ನು, ಪೆಚ್ಚಾಗುವುದನ್ನು ವ್ಯಂಗ್ಯವಾಗಿ ನಿರೂಪಿಸುವ ಕತೆ "ಖಾಲಿಡಬ್ಬಿ" ಎಲ್ಲವೂ ಸರಾಗವಾಗಿ ಓದಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗುವ, ಎಲ್ಲೂ ಅನುವಾದದ ಛಾಯೆ ಒಡ್ಡದ ಸುಂದರ ಕತೆಗಳು. ನೀವು ಈಗಾಗಲೇ ಗಮನಿಸಿರುವಂತೆ ಲೈಂಗಿಕತೆ, ಕಾಮ ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸಿನ (ಅಂದರೆ ಸುಪ್ತಮನಸ್ಸಿನ ಕಾಮನೆ ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕ ಸಮಾಜದ ಪ್ರಜ್ಞೆ ಎರಡೂ ಏಕತ್ರ ಸಂಧಿಸುವ ಮನಸ್ಸಿನ) ಸಂಕೀರ್ಣ ಸಂಘರ್ಷವನ್ನು ಅಶ್ಕ್ ಇಲ್ಲಿ ಸರಿಸುಮಾರು ತಮ್ಮ ಎಲ್ಲ ಕತೆಗಳಲ್ಲೂ ತಂದಿದ್ದಾರೆ. ತುಂಬ ಎಂದರೆ ತುಂಬ ಹಿಂದೆ ಟಿ ಎಂ ಸುಬ್ಬರಾಯ ಅವರು ತುಷಾರದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕತೆಯನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದರು, ‘ಅಂಬೆ’ ಎಂಬ ಹೆಸರಲ್ಲಿ. ಆ ಕತೆಯ ಪ್ರಧಾನ ಸ್ತ್ರೀಪಾತ್ರವೊಂದು ಮಾತನ್ನು ಹೇಳುತ್ತದೆ. "ಕಾಮ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಜನಿಸುವಂಥಾದ್ದು. ಅದರ ಸ್ಪಂದನ ಮಾಧ್ಯಮ ದೇಹ ಅಷ್ಟೇ. ಹೊಟ್ಟೆ ಹಸಿವು ಮಾನಸಿಕವಾದದ್ದಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ ಮನಸ್ಸು ನಮ್ಮ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿದ್ದರೆ, ಅದಕ್ಕೆ ನಮ್ಮದೇ ಆದ ನೀತಿಯ ಎಲ್ಲೆಯನ್ನು ನಾವು ನಿರ್ಮಿಸಿಕೊಂಡರೆ ಆಯಿತಷ್ಟೇ..."

ಮನುಷ್ಯನಲ್ಲಿ ‘ನಾನು’ ಎಂಬ ಪ್ರಜ್ಞೆ, ಅದನ್ನು ಅಸ್ಮಿತೆ ಎನ್ನುತ್ತೇವೋ, ಅಹಂ ಎನ್ನುತ್ತೇವೋ ಅದೇನೇ ಇರಲಿ, ಅದು ಎಲ್ಲಿ ಸುರುವಾಗುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಹೇಳುವುದು ಕಷ್ಟ. ಬುದ್ಧನಿಂದಲೂ ‘ನಾನು ಯಾರು’ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರ ಸಿಗಲಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದು ಎಷ್ಟು ನಿಜವೋ ಅಷ್ಟೇ ನಿಜವಾದದ್ದು ‘ನಾನು’ ಎನ್ನುವುದು ಎಲ್ಲಿ ಮುಗಿಯುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವ ಬಗ್ಗೆ ನಮಗೆ ಯಾರಿಗೂ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದೂ. ಇವೆಲ್ಲ ಜಿಜ್ಞಾಸೆಗಳಾಚೆ ಈ ಕಾಮ ಮನಸ್ಸಿನದೋ, ದೇಹದ್ದೋ ಅಥವಾ ಎರಡರದ್ದೋ ಆಗಿರುತ್ತ ದೇಹದ ಮೂಲಕ ಮನಸ್ಸನ್ನು, ಮನಸ್ಸಿನ ಮೂಲಕ ದೇಹವನ್ನು ಕಾಡುವುದು ವಿಚಿತ್ರ. ಅದರ ವಿಚಿತ್ರ ಬಗೆಯನ್ನು ಅಶ್ಕ್ ಅವರ ಈ ಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಕಾಣುತ್ತೇವೆ.

ಒಂದು ಕತೆಯಲ್ಲಿ ಮಾತೃ ಸ್ಥಾನದೊಂದಿಗೆ ಪತ್ನಿಯೊಂದಿಗಿನ ಲೈಂಗಿಕ ವಾಂಛೆ ಸೆಣಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಅಶ್ಕ್ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಅನಿವಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತಾರೆ. ತಾಯಿಯ ಪಲ್ಲಂಗವನ್ನೇ ತಾನು ಬೇಕೆಂದಿದ್ದು (ಚಿಕ್ಕಂದಿನಲ್ಲಾದರೂ), ತಾಯಿಯ ಕೋಣೆಯಲ್ಲೇ ಮೊದಲರಾತ್ರಿ ಕಳೆಯಬೇಕಾಗಿ ಬಂದಿದ್ದು, ಅಲ್ಲಿರುವ ತಾಯಿಯ ಭಾವಚಿತ್ರ ಪದೇ ಪದೇ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಬೀಳುವುದು ಇತ್ಯಾದಿ. ಇಂಥ ಕತೆಗಳು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪೂರ್ವ/ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯೋತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ತಲ್ಲಣಗಳನ್ನೆಬ್ಬಿಸದಿರಲು ಸಾಧ್ಯವೆ! ಅಶ್ಕ್ ಅವರ ಇನ್ನೊಂದು ಕತೆಯಲ್ಲಿ (ಅಂಬಾಸಡರ್) ಬೆಲೆವೆಣ್ಣು ಸುಲಭವಾಗಿ ದಕ್ಕದೇ, ಪ್ರಶ್ನೆಯಾಗುತ್ತ, ಸವಾಲಾಗುತ್ತ, ನಿರಂತರ ಆಕರ್ಷಣೆಯಾಗುತ್ತ ಹೋಗುತ್ತಾಳೆ. ಹಣ ಕಡಿಮೆ ಕೊಟ್ಟಾಗ ಅವಳು ಒದಗಿಸುವ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ಕಡಿತ ಮಾಡುತ್ತಾಳೆ. ಬಳಿಕ ಹಣ ಕೊಟ್ಟರೂ ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯ ಮಾಡುತ್ತಾಳೆ. ಗಂಡು ತನ್ನ ಆತ್ಮಗೌರವಕ್ಕೆ ಪೆಟ್ಟುಬಿತ್ತು ಎಂದು ನಂಬಿ ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಅವಳನ್ನು ಗೆಲ್ಲಲು ಹೊರಟು ಸರ್ವನಾಶವಾಗುತ್ತಾನೆ! ಕೊನೆಯ ಕತೆಯಂತೂ ಮನುಷ್ಯ ವರ ಎಂದುಕೊಂಡು ಬೇಡಿದ್ದೆಲ್ಲವೂ ಸಿಕ್ಕುಬಿಟ್ಟರೆ, ತಾನು ಅದುವರೆಗೂ ಬೇಡಿದ್ದು ಒಂದು ವರವನ್ನಾಗಿರದೇ ಶಾಪವನ್ನಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುವ ದಿನ ಎದುರಾದೀತು ಎಂಬ ಸೂಕ್ಷ್ಮವನ್ನು ಹೇಳುವ ಕತೆ.

ಅಶ್ಕ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚೇನೂ ಹೇಳುವುದಿಲ್ಲ ಅಥವಾ ಅವರು ಏನನ್ನೂ ಹೇಳುವುದಿಲ್ಲ. ಬರೀ ಕಾಣಿಸುತ್ತ ಹೋಗುವ ಕತೆಗಾರ ಅವರು. ಬಹುಶಃ ಅವರಿಂದ, ಅವರ ಕತೆಗಳಿಂದ ಕಲಿಯಬೇಕಾದುದು ಇದನ್ನೇ. ಮುಂದೆ ಓದಲು ಇಲ್ಲಿ ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ

ಪತನ

"ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಮ್ಮೇಳನಗಳಿಗೆಲ್ಲ ಹೋಗ್ಬೇಕ್ರಿ. ಒಂದು ಬದೀಲಿ ನಿಂತು ಅಲ್ಲಿ ಬರೋ ಹೋಗೋ ಮಂದಿ ಮಾಡೋದ್ನ ನೋಡ್ತಿರಬೇಕು. ಎಂಥೆಂಥಾ ಸ್ಯಾಂಪಲ್ಲುಗಳೆಲ್ಲ ಸಿಗ್ತಾವೆ ನೋಡ್ಕಂಬನ್ರಿ. ತುಂಬ ಮಜವಾಗಿರತ್ತೆ ಅದು" ಎನ್ನುತ್ತಿದ್ದರು ನನ್ನ ಕನ್ನಡ ಲೆಕ್ಚರರ್ ಕೆ ಜಿ ನಾರಾಯಣ. 2018ನೆಯ ಸಾಲಿನ ಪುಲಿಟ್ಜರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತ ಕೃತಿ, ಆಂಡ್ರ್ಯೂ ಸಿಯಾನ್ ಗ್ರೀರ್ ಬರೆದ ಕಾದಂಬರಿ "ಲೆಸ್" ಓದುತ್ತಿದ್ದರೆ ಅದೇ ತರದ ಮಜ ಸಿಗುತ್ತೆ ನೋಡಿ. ಇಲ್ಲಿರುವುದು ಕಾದಂಬರಿಯ ಆಯ್ದ ಭಾಗದ ಅನುವಾದ, ಆರಂಭದ ಕೆಲವು ಪುಟಗಳಷ್ಟೇ. ನಿಜವಾದ ಮಜಾ ಮುಂದಿದೆ. ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಮ್ಮೇಳನದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಇದು ಚಳಿಗೆ ಗರ್ಮಾಗರಂ ಚಾಯ್ ಕುಡಿದಂತಿದೆ...
********

ಇಲ್ಲಿಂದ ನೋಡಿದರೆ, ಆರ್ಥರ್ ಲೆಸ್‌ನ ಕತೆ ಅಷ್ಟೇನೂ ಹಾಳುಗೆಟ್ಟಿಲ್ಲ.
ನೋಡಿ ಅವನನ್ನು. ಹೋಟೆಲಿನ ಲಾಬಿಯಲ್ಲಿ ದುಂಡಗಿನ ಪ್ಲಷ್ ಸೋಫಾದಲ್ಲಿ ಶಿಸ್ತಿನಿಂದ ಕುಳಿತಿದ್ದಾನೆ. ಬಿಳೀ ಶರ್ಟಿನ ಮೇಲೆ ನೀಲಿ ಸೂಟ್. ಈ ಕಾಲ ಮಂಡಿಯ ಹತ್ತಿರ ಆ ಕಾಲು ಹಾಕಿಕೊಂಡು ಕೂತಿದ್ದರಿಂದ ಆ ಕಾಲಿನ ಇದೀಗ ಪಾಲಿಶ್ ಮಾಡಿದಂತಿರುವ ಶೂಸು, ಹಿಮ್ಮಡಿಯ ಹತ್ತಿರ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಳಚಿಕೊಂಡು ನೇಲುತ್ತಿದೆ. ನವಯುವಕನ ಭಂಗಿಯೇ. ಅವನ ಸ್ಲಿಮ್ಮಾಗಿರುವ ನೆರಳು, ನಿಜ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ, ಈಗಲೂ ಅವನ ಯೌವನದ ನೆರಳಿನಂತೆಯೇ ಇದೆ. ಆದರೆ ಹತ್ತಿರ ಹತ್ತಿರ ಐವತ್ತರ ಸಮೀಪ ಇರುವ ಅವನು ಪಬ್ಲಿಕ್ ಪಾರ್ಕಿನಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲಿಸ್ತಾರಲ್ಲ, ಕಂಚಿನ ಪ್ರತಿಮೆ, ಅದರ ಹಾಗಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಅದು ಈ ಮಕ್ಕಳು, ಜಾನುವಾರು ಎಲ್ಲ ಉಜ್ಜಿ ಉಜ್ಜಿ ಒಂಥರಾ ಶೇಪಿಗೆ ಬಂದಿರುತ್ತೆ ಅನ್ನಿ. ಸೊ, ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕೆಂಪಗೆ ಹೊಳೆಯುತ್ತ ಮಿರಿಮಿರಿ ಮಿಂಚುತ್ತ ಯೌವನದಿಂದ ತುಂಬಿದ್ದ ಆರ್ಥರ್ ಲೆಸ್ ಈಗ ಅವನು ಕುಳಿತಿರೋ ಮಾಸಿದ ಸೋಫಾದ ಹಾಗಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಮಂಡಿ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಬೆರಳಿಂದ ತಬಲ ನುಡಿಸುತ್ತ, ಎದುರಿನ ಗೋಡೆಯ ಮೇಲೆ ತೂಗು ಹಾಕಿದ ಅಜ್ಜನ ಕಾಲದ ಹಳೇ ಗಡಿಯಾರದ ಮೇಲೆ ಕಣ್ಣುನೆಟ್ಟು ಕುಳಿತಿರೋ ಆರ್ಥರ್ ಲೆಸ್‌ನ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಉದ್ದದ ಮೂಗು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕಿನ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ತಿಂಗಳ ಮೋಡ ಮುಸುಕಿದ ದಿನಗಳಲ್ಲೂ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಬಿಸಿಲಿಗೊಡ್ಡಿ ಸುಟ್ಟು ಹೋದಂತಿದೆ. ಇದೀಗ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿ ಬಂದಂತಿರೋ ಹೊಳೆವ ಬ್ಲಾಂಡ್ ತಲೆಗೂದಲು ಥೇಟ್ ಅವನಜ್ಜನ ಫೋಟೋದಲ್ಲಿರುವಂತೆ ಬದಿಗಳಲ್ಲಿ ಶಾರ್ಟ್ ಆಗಿ, ನೆತ್ತಿ ಮೇಗಡೆ ಕೊಂಚ ಹೆಚ್ಚೇ ಉದ್ದವಾಗಿದೆ. ಅವೇ ನೀರು ನಿಂತಂತಿರೋ ನೀಲ ನೇತ್ರಗಳು. ಕೇಳಿ: ನಿಮಗೀಗ ಅವನು ಆ ಗಡಿಯಾರವನ್ನೇ ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ನಿಟ್ಟಿಸುತ್ತಿರುವ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲೇ ಅವನಲ್ಲಿ ಕ್ಷಣಕ್ಷಣಕ್ಕೂ ಬಡಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ಆ ಟಿಕ್ ಟಿಕ್ ಟಿಕ್ ಟಿಕ್ ಆತಂಕದ ಸದ್ದು ಕೂಡ ಕೇಳಿಸುತ್ತಿರಬಹುದು. ನಿಜಕ್ಕಾದರೆ ಆ ಗಡಿಯಾರ ಟಿಕ್ ಟಿಕ್ ಮಾಡುತ್ತಲೇ ಇಲ್ಲ. ಅದು ಹದಿನೈದು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ ನಿಂತು ಹೋಗಿದೆ. ಆರ್ಥರ್ ಲೆಸ್‌ಗೆ ಮಾತ್ರ ಇದು ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ. ಅವನ ಈ ಪ್ರಬುದ್ಧ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲೂ ಅವನಿನ್ನೂ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂಜೆ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಆಯೋಜಕರು ಸಮಯಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಬರುತ್ತಾರೆ, ಹೋಟೆಲಿನ ನಿರ್ವಾಹಕರು ಪ್ರತಿದಿನ ಗಡಿಯಾರದ ಮುಳ್ಳು ಸರಿಪಡಿಸಿ ಸುತ್ತ ಬೇಕಾದಷ್ಟು ಸಲ ಸುತ್ತಿ ಅದಕ್ಕೆ ಕೀಲಿ ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂದೇ ಭರವಸೆಯಿಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ. ಅವನು ಕೈಗಡಿಯಾರ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿಲ್ಲ, ಅವನ ವಿಶ್ವಾಸ ದೊಡ್ಡದು. ಗಡಿಯಾರ ಸರಿಯಾಗಿ ಆರೂವರೆಗೆ ನಿಂತಿದ್ದು ಕೇವಲ ಕಾಕತಾಳೀಯ. ಸರಿಸುಮಾರು ಅದೇ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಅವನನ್ನು ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಆಯೋಜಕರು ಹೋಟೆಲಿನಿಂದ ಕರೆದೊಯ್ಯಲು ಬರಬೇಕಿತ್ತು. ಆದರೆ ಗಂಟೆ ಅದಾಗಲೇ ಆರೂ ಮುಕ್ಕಾಲಾಗಿದ್ದು ಬಡಪಾಯಿಗೆ ಗೊತ್ತೇ ಇರಲಿಲ್ಲ.

ಅವನಲ್ಲಿ ಕಾಯುತ್ತಿರುವಾಗಲೇ ಕಂದು ಬಣ್ಣದ ಉಣ್ಣೆಯ ದಿರಿಸುತೊಟ್ಟ ಯುವತಿಯೊಬ್ಬಳು ಅಲ್ಲಿಯೇ ಗುಬ್ಬಿಯ ಹಾಗೆ ಚಿಂವ್ ಚಿಂವ್ ಗುಟ್ಟುತ್ತ ಗಿರಕಿ ಹೊಡೆಯುತ್ತಿದ್ದಳು. ಮೊದಲು ಆ ಗುಂಪಿನ ಪ್ರವಾಸಿಗರ ಹತ್ತಿರ ಜಿಗಿದು ಮತ್ತೆ ಈ ಗುಂಪಿನ ಪ್ರವಾಸಿಗರ ನಡುವೆ ಜಿಗಿದು, ಅಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಲಾದ ಕುರ್ಚಿಗಳ ನಡುವೆ ತೂರಿ, ಇಣುಕಿ, ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಅದೇ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಕೇಳಿ, ಮತ್ತದೇ ಉತ್ತರದಿಂದ ಅಸಮಾಧಾನ ಹೊಂದಿ, ಮತ್ತೆ ಹೊಸಬರನ್ನು ಅರಸುತ್ತ ಓಡಾಡುತ್ತಿದ್ದಳು. ಅವಳು ಹೀಗೆ ಸುತ್ತು ಹಾಕುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಲೆಸ್ ಗಮನಿಸಿಯೇ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಅವನು ಆ ದರಿದ್ರ ಗಡಿಯಾರದ ಮೇಲೆ ಅಷ್ಟೊಂದು ಗಮನ ನೆಟ್ಟು ಕುಳಿತಿದ್ದ. ಯುವತಿ ಲಾಬಿಯ ನಿರ್ವಾಹಕರಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮೆ, ಲಿಫ್ಟ್ ಬಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಓಡಾಡುತ್ತ, ವಿಪರೀತವಾಗಿ ಸಿಂಗರಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಒಂದು ಹೆಂಗಸರ ಗುಂಪಿನೆದುರು ಕಂಗಾಲಾಗಿ ಚಡಪಡಿಸುತ್ತಲೇ ಇದ್ದಳು. ಲೆಸ್‌ನ ಸಡಿಲಗೊಂಡ ಶೂಸು ಮೇಲೆ ಕೆಳಗೆ ಆಡುತ್ತಲೇ ಇತ್ತು. ಅವನೇನಾದರೂ ಸ್ವಲ್ಪ ಅತ್ತ ಗಮನ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದರೆ ಆ ಯುವತಿ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರ ಬಳಿಯೂ ಧಾವಂತದಿಂದ ಕೇಳುತ್ತಿದ್ದ ಪ್ರಶ್ನೆ ಅವನಿಗೂ ಕೇಳಿಸುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅದರಲ್ಲೇ ಅವಳು ತನ್ನನ್ನು ಎಂದುಕೊಂಡು ಹುಡುಕುತ್ತಿರುವ ರೀತಿ, ನಿಜಕ್ಕೂ ತನ್ನ ಬಳಿಗೆ ಅವಳನ್ನು ತಲುಪಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವೇ ಇಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದು ಹೊಳೆದು ಬಿಡುತ್ತಿತ್ತು:
"ಕ್ಷಮಿಸಿ, ತಾವು ಮಿಸ್ ಆರ್ಥರ್ ಅಲ್ಲವೆ?"
ಈ ಲಾಬಿಯಲ್ಲಿ ಪರಿಹರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗದಂಥ ಸಮಸ್ಯೆಯದು, ಈ ಯುವತಿ ಆರ್ಥರ್ ಲೆಸ್ ನಿಶ್ಚಯವಾಗಿ ಒಬ್ಬ ಯುವತಿ ಎಂದು ಬಲವಾಗಿಯೇ ನಂಬಿ ಬಿಟ್ಟಿದ್ದಳು.
ಅವಳಿಗಿದ್ದ ಸಮರ್ಥನೆ ಎಂದರೆ, ಅವಳು ಅವನು ಬರೆದ ಒಂದೇ ಒಂದು ಕಾದಂಬರಿಯನ್ನಷ್ಟೇ ಓದಿದ್ದಳು ಮತ್ತು ಅದೂ ಲೇಖಕರ ಭಾವಚಿತ್ರವಿಲ್ಲದ ಡಿಜಿಟಲ್ ಪ್ರತಿಯಲ್ಲಿ ಓದಿದ್ದಳು. ಆ ಕಾದಂಬರಿಯ ನಿರೂಪಣೆ ಸ್ತ್ರೀ ಪಾತ್ರದ ಮೂಲಕವಿದ್ದು ಒಬ್ಬ ಸ್ತ್ರೀಯ ಹೊರತು ಬೇರೆ ಯಾರೂ ಅದನ್ನು ಅಷ್ಟು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬರೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವೇ ಇಲ್ಲ ಎಂದು ಆಕೆ ತೀರ್ಮಾನಿಸಿ ಬಿಟ್ಟಿದ್ದಳು. ಸ್ವತಃ ಜಪಾನಿನವಳಾದ ಆಕೆ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಲಿಂಗ ನಿರ್ಧರಿಸಲಿಕ್ಕಾಗದ ಅಮೆರಿಕನ್ ಹೆಸರು ಅದಿರಬೇಕೆಂದು ಭಾವಿಸಿದ್ದಳು.
ಆರ್ಥರ್ ಲೆಸ್‌ ಬರೆದ ಕಾದಂಬರಿಗೆ ಇದೊಂದು ಅಪೂರ್ವವಾದ ವಿಮರ್ಶೆಯೇ ಸರಿ. ಆದರೆ ಸದ್ಯದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಅದರಿಂದ ಅವನಿಗೇನೂ ಖುಶಿಯಾಗುವುದು ಸಾಧ್ಯವಿರಲಿಲ್ಲ. ದುಂಡಗಿನ ಸೋಫಾದಲ್ಲಿ ಮುಳ್ಳಿನ ಮೇಲೆ ಕೂತಂತೆ ಕೂತಿದ್ದ ಅವನು. ಗಂಟೆ ಅದಾಗಲೇ ಆರೂ ಐವತ್ತಾಗಿತ್ತು.
ಆರ್ಥರ್ ಲೆಸ್ ಇಲ್ಲಿ ಕಳೆದ ಮೂರು ದಿನಗಳಿಂದ ಇದ್ದಾನೆ. ಅವನಿಲ್ಲಿ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕಿಗೆ ಎಚ್ ಎಚ್ ಎಚ್ ಮ್ಯಾಂಡ್ರೆನ್ ಅವರ ಹೊಸ, ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಸೈನ್ಸ್ ಫಿಕ್ಷನ್ ಪುಸ್ತಕದ ಲೋಕಾರ್ಪಣೆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಅದೇ ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಅವರ ಸಂದರ್ಶನ ಮಾಡುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಬಂದಿದ್ದಾನೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಅವನು ಮ್ಯಾಂಡ್ರೆನ್ ಅವರ ಬಹುಶ್ರುತ ರೋಬಾಟ್ ಪತ್ತೇದಾರ, ಪೀಬಾಡಿಯ ವಿಚಾರವನ್ನು ಪರಾಮರ್ಶೆಗೊಡ್ಡಲಿದ್ದಾನೆ. ಪುಸ್ತಕೋದ್ಯಮದ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಇದು ಮುಖಪುಟದ ಸುದ್ದಿಯಾಗಿಬಿಟ್ಟಿದೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ ತೆರೆಮರೆಯಲ್ಲಿ ಊಹಿಸಲಾರದಷ್ಟು ಹಣ ಕೂಡ ಝಣಝಣಗುಟ್ಟುತ್ತಿದೆ. ಎಲ್ಲೋ ಮೂಲೆ ಸೇರಿದ್ದ ಲೆಸ್‌ನನ್ನು "ಸ್ವಾಮೀ, ತಮಗೆ ಎಚ್ ಎಚ್ ಎಚ್ ಮ್ಯಾಂಡ್ರೆನ್ ಅವರ ಕೃತಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಗೊತ್ತಿದೆಯಲ್ವೇ, ಅವರದ್ದೊಂದು ಸಂದರ್ಶನ ಮಾಡೋದಕ್ಕೆ ತಾವು ಲಭ್ಯವಿದ್ದೀರಾ" ಎಂದು ಕರೆದ ಆ ಧ್ವನಿಯಲ್ಲಿ ಅದರ ಝಣಝಣವಿತ್ತು. ಹೆಂಡತಿ, ಮಗಳು, ಕಳಪೆ ಎಂದು ರಿವ್ಯೂ ಬಂದಿರೋ ಅವರ ಕವನ ಸಂಕಲನ ಮುಂತಾದ, ಎಚ್ ಎಚ್ ಎಚ್ ಮ್ಯಾಂಡ್ರೆನ್ ಅವರೆದುರು ಕೇಳಲೇಬಾರದ, ಕೆಲವು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ನಿಷಿದ್ಧವಾಗಿರೋ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಲೆಸ್‌ಗೆ ನಿರ್ದೇಶನಗಳನ್ನಿತ್ತ ಆ ಪ್ರಚಾರಕನ ಹತ್ತಾರು ಸಂದೇಶಗಳಲ್ಲೂ ಅದರ ಝಣಝಣವಿತ್ತು. ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಎಲ್ಲಿ ನಡೆಯಬೇಕು ಎಂದು ನಿರ್ಧರಿಸುವುದರಲ್ಲಿ, ಊರಿಡೀ ಹಚ್ಚಿರೋ ಜಾಹೀರಾತಿನಲ್ಲಿ ಅದರ ಝಣಝಣ ಇತ್ತು. ಉಬ್ಬಿ ಉಬ್ಬಿ ಬಿರಿಯುವಂತಾಗಿರೋ ಪೀಬಾಡಿಯ ಒಳಗಿರೋ ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ, ಸಭಾಭವನದ ಹೊರಗಿರೋ ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಹಣದ ಝಣಝಣ ತುಂಬಿತ್ತು. ಆರ್ಥರ್‌ನನ್ನ ಇಳಿಸಿರೋ ಹೋಟೆಲಿನಲ್ಲಿ, ಅವನೆದುರು ಇರಿಸಲಾದ ಚಂದದ ಸೇಬಿನ ತಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ, ಹಣದ ಝಂಝಣವಿತ್ತು. ಹಗಲಿರಲಿ, ಇರುಳಿರಲಿ, ನಿಮಗ್ಯಾವಾಗ ಬೇಕೋ ಆಗ, ಈ "ಕಾಂಪ್ಲಿಮೆಂಟರಿ" ಎಪ್ಪಲುಗಳನ್ನು ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಳ್ಳಲು ನಿಮಗೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವಿದೆ, ಪ್ಲೀಸ್, ತಗೊಳ್ಳಿ. ಹೆಚ್ಚಿನವರು ವರ್ಷಕ್ಕೊಂದು ಪುಸ್ತಕ ಓದಬಹುದಾದ ಒಂದು ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ, ಆ ಪುಸ್ತಕ ಇದೇ ಇರಬಹುದೆಂಬ ಒಂದು ಅದ್ಭುತ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ, ಹಣದ ಝಂಝಣವಿತ್ತು. ಮತ್ತೀಗ ಈ ರಾತ್ರಿ ಪರಮಾದ್ಭುತ ಮ್ಯಾಜಿಕ್ ಜರುಗಲಿದೆ ಎನ್ನಿ. ಅದೆಲ್ಲವೂ ಈ ಆರ್ಥರ್ ಲೆಸ್ ಮೇಲೆ ನಿಂತಿದೆ!
ಹಾಗಿದ್ದೂ ಅವನು, ಅದೊಂದು ಅವನಿಗೆ ವಹಿಸಿದ್ದ ಕೆಲಸವೋ ಎಂಬಷ್ಟು ನಿಷ್ಠೆಯಿಂದ ಆ ನಿಂತ ಗಡಿಯಾರವನ್ನೇ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ಅವನಿಗೆ ಅವನ ಪಕ್ಕ ನಿಂತ, ಆ ದಿನದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ನತದೃಷ್ಟ ಆಯೋಜಕಿ ಕಾಣಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಅವಳು ತನ್ನ ಸ್ಕಾರ್ಪ್ ಸರಿಪಡಿಸಿಕೊಂಡು, ಆ ರಿವಾಲ್ವಿಂಗ್ ಡೋರ್ ತಳ್ಳಿ ಹೋಟೆಲಿನ ಲಾಬಿಯಿಂದ ಹೊರಬಿದ್ದಿದ್ದು ಕಾಣಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಅವನ ನೆತ್ತಿಯ ಮೇಲೆ ಕೂದಲು ತೆಳ್ಳಗಾಗಿರುವುದನ್ನ ನೋಡಿ. ಆ ಕಣ್ಣುಗಳು ಪಿಳಿಪಿಳಿ ಎಂದು ಬಡಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವುದು ನೋಡಿ. ಅವನ ಹುಡುಗುತನದ ಹುಂಬ ವಿಶ್ವಾಸ ನೋಡಿ.
ಒಮ್ಮೆ, ಅವನಿಗಾಗ ಇಪ್ಪತ್ತರ ಹರಯ, ಜೊತೆಗೆ ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಕವಿಯೊಬ್ಬಳು ತನ್ನ ಮುಗಿದ ಸಿಗರೇಟನ್ನು ಹೂದಾನಿಯ ಬುಡಕ್ಕೆ ತಿಕ್ಕುತ್ತ, "ನೀನು ನರವಿಲ್ಲದವನಂತೆ ಕಾಣ್ತೀಯ" ಎಂದುಬಿಟ್ಟಿದ್ದಳು. ಕವಿಯೊಬ್ಬಳು ಹೇಳಿದ್ದು ಇಂಥ ಮಾತುಗಳನ್ನ. ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿಯೇ ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ಸಜೀವ ಬತ್ತಲುಗೊಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತ ಬದುಕು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡವಳೊಬ್ಬಳು , ನೀಳಕಾಯದ, ಯೌವನ ತುಂಬಿ ತುಳುಕುತ್ತಿದ್ದ, ಭವ್ಯ ಭವಿಷ್ಯದ ಕನಸುಗಂಗಳ ಆರ್ಥರ್ ಲೆಸ್‌ಗೆ ನರಸತ್ತವನೆಂದು ಕರೆದಿದ್ದಳು. ಆದರೆ ಅದು ಸತ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ಆ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ "ನೀನು ಸ್ವಲ್ಪ ಜೋರಾಗಬೇಕು" ಎನ್ನುತ್ತಿದ್ದ ಅವನ ಹಳೇ ದುಷ್ಮನ್ ಕಾರ್ಲೋಸ್ ಆಗಾಗ. ಆದರೆ ಲೆಸ್‌ಗೆ ಅದರ ಅರ್ಥ ಏನೆಂದು ಗೊತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಸಣ್ಣಬುದ್ಧಿಯವನಾಗುವುದೆ? ಅಲ್ಲ, ಅದರರ್ಥ ಈ ಜಗತ್ತಿನ ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ಹೊಡೆತಗಳಿಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಸಿದ್ಧವಾಗಿರೋದು, ನಮ್ಮನ್ನು ನಾವು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳೋದನ್ನ ಕಲಿಯೋದು. ಆದರೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಜೋರಾಗಬೇಕು ಅನ್ನುವುದು ಸಿದ್ಧಿಸುವುದಕ್ಕಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ನಗುನಗುತ್ತ ಇರುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿದೆಯಲ್ಲ, ಅದು ಕೊಂಚ ಮೇಲಿನ ಸಿದ್ಧಿಯೆ? ಅಥವಾ ಕಾಸಿನಷ್ಟು ಹಾಸ್ಯಪ್ರಜ್ಞೆಯಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಪಾರ್ಟಿಗಳಲ್ಲಿ ಬೇಕಾಗುವಷ್ಟು ಜೋಕುಗಳನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಂಡು ಹೇಳಬಲ್ಲ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಾಪಾರಿಯನ್ನು "ಲೂಟಿಕೋರ" ಎನ್ನುತ್ತಾರಲ್ಲ, ಅವನನ್ನು ನಾವು ಮಾದರಿ ಅಂತ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕ?
ಅದು ಏನೇ ಇರಲಿ, ಲೆಸ್‌ಗೆ ಅದನ್ನು ಕೊನೆಗೂ ಕಲಿತುಕೊಳ್ಳುವುದಾಗಲಿಲ್ಲ. ನಲವತ್ತು ಕಳೆಯುವಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಅವನಿಗೆ ಸಿದ್ಧಿಸಿದ್ದೆಲ್ಲ ಸ್ವತಃ ತನ್ನ ಬಗ್ಗೆ ತನಗೆ ಒಂದು ಹದವಾದ ಅರಿವು ಮೂಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು. ಅದನ್ನಂತೂ ಮೆತ್ತಗಿನ ಕವಚ ಇರುವ ಒಂದು ಆಮೆಯ ಪಾರದರ್ಶಕ ಮೇಲ್ಪದರಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಬಹುದಿತ್ತು. ತೀರ ಸಾಧಾರಣ ಎನ್ನಬಹುದಾದ ಒಂದು ರಿವ್ಯೂ ಅಥವಾ ತನ್ನ ಅವಗಣನೆಯನ್ನು ಅವನು ಕ್ಯಾ ರೇ ಎನ್ನದೆ ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಬಲ್ಲವನಾಗಿದ್ದ. ಆದರೆ ಆತ್ಮೀಯ ಎಂದುಕೊಂಡ ಸಂಬಂಧ ಕಡಿದು ಹೋಗುವುದನ್ನು ಮಾತ್ರ ಅವನು ಇನ್ನೂ ಸಹಿಸಲು ಕಲಿತಿರಲಿಲ್ಲ. ನಡುವಯಸ್ಸು ಸಮೀಪಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಹಾಗೆ ಎಷ್ಟೆಲ್ಲ ಸಂಗತಿಗಳು ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ಬೋರ್ ಹೊಡೆಸತೊಡಗುತ್ತವೆ, ಫಿಲಾಸಫಿ, ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಕ ರಾಜಕಾರಣ, ಮತ್ತು ಹಲವು ಹತ್ತು ವಿಧದ ಫಾಸ್ಟ್‌ಫುಡ್ಡುಗಳು... ಆದರೆ ಮನಸ್ಸು ಮುರಿಯುವ ವಿದ್ಯಮಾನ ಮಾತ್ರ ತನ್ನ ಹರಿತವಾದ ಹಲ್ಲುಗಳನ್ನ ಕೊಂಚವೂ ಮೊಂಡಾಗದಂತೆ ಕಾಪಾಡಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದಲ್ಲ? ಬಹುಶಃ ಅವನು ಸದಾ ಕಾಲ ಅದಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದ ಒಂದು ಹೊಸ ಮೂಲವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡೇ ಇರುತ್ತಿದ್ದ ಎನ್ನಬೇಕು. ಹಳೇಯ ಹುಚ್ಚುತನದ ಭಯಗಳು ಕೂಡ ಪೂರ್ತಿಯಾಗಿ ಕೈಬಿಟ್ಟು ಹೋಗಿಲ್ಲವೆನ್ನಿ, ಬರೀ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡಿರುವುದು ಅಷ್ಟೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗಿರೋದು. ಟೆಲಿಫೋನ್ ಕರೆಗಳು (ಮೈನಡುಕ ಬಂದವನಂತೆ, ಟೈಮ್ ಬಾಂಬಿನ ವೈರುಗಳನ್ನ ಮುಟ್ಟುತ್ತಿದ್ದಾನೋ ಎಂಬಂತೆ ಫೋನಿನ ಬಳಿ ಹೋಗುತ್ತಾನವ), ಟ್ಯಾಕ್ಸಿ ಕ್ಯಾಬುಗಳು ( ನರಕಸದೃಶ ವಾತಾವರಣದಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲೋ ಎಂಬಂತೆ ಹೊರಗೆ ಕತ್ತು ಚಾಚಿ, ಸಂಭಾಷಣೆಯ ಹನಿ ಹೊರಗೆ ತುಳುಕದಂತೆ ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನವ), ಮತ್ತು ಆಕರ್ಷಕ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ಮಂದಿ ಅಥವಾ ಸೆಲೆಬ್ರಿಟಿಗಳ ಜೊತೆ ಪಾರ್ಟಿಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತಿಗೆ ನಿಲ್ಲುವುದು (ಇನ್ನೇನು ನೂರು ಸಲ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲೇ ಗುನುಗುಟ್ಟಿಕೊಂಡು ತಯಾರಾದ ಆ ಮೊತ್ತ ಮೊದಲ ಮಾತು ಸುರುಮಾಡುವ ಪದಪುಂಜಗಳನ್ನು ಉದುರಿಸಬೇಕೆನ್ನುವಾಗ ಅವರು ಬರೀ ಗುಡ್‌ಬೈ ಹೇಳಲು ಬಂದಿದ್ದರೆನ್ನುವುದನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನವ). ಎಸ್ಸೆಮ್ಮೆಸ್ಸುಗಳು ಮತ್ತು ಈಮೇಲು ಅವನನ್ನು ಫೋನುಗಳಿಂದ ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಕಾಪಾಡಿತೆನ್ನಬೇಕು. ಟ್ಯಾಕ್ಸಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಡ್ ಸ್ವೈಪ್ ಮಾಡಿ ವ್ಯವಹಾರ ಮುಗಿಸುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾಯ್ತೆನ್ನಿ. ತಪ್ಪಿಹೋದ ಒಂದು ಅವಕಾಶ ಕೂಡ ನಿಮ್ಮನ್ನು ಆನ್‌ಲೈನಿನಲ್ಲಿ ಅರಸಿ ಬರಬಹುದು. ಆದರೆ ಮನ ಮುರಿಯುವ ಪ್ರಸಂಗ? ಅದರಿಂದ ಹೇಗೆ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೀರಿ ನೀವು ಹೇಳಿ. ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರೀತಿಯನ್ನೇ ಪೂರ್ತಿಯಾಗಿ ನಿರಾಕರಿಸುವುದರ ಮೂಲಕವೆ? ಕೊನೆಗೂ ಆರ್ಥರ್ ಲೆಸ್ ಕಂಡುಕೊಂಡ ಒಂದೇ ಒಂದು ಉಪಾಯವೆಂದರೆ ಅದೇ.
ಬಹುಶಃ ಅದು ಅವನೇಕೆ ತನ್ನ ಬದುಕಿನ ಒಂಬತ್ತು ವರ್ಷಗಳನ್ನು ಒಬ್ಬ ಯುವಕನಿಗೆ ಧಾರೆಯೆರೆದ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ.
ನಾನು ಒಂದು ವಿಷಯವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲು ಮರೆತುಬಿಟ್ಟೆ. ಅದು, ಅವನ ತೊಡೆಯ ಮೇಲೆ ಒಂದು ರಶಿಯನ್ ಅಂತರಿಕ್ಷಯಾನಿಯ ಹೆಲ್ಮೆಟ್ ಇರಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ.
ಮತ್ತು ಈಗ ಒಂದಿಷ್ಟೇ ಇಷ್ಟು ಅದೃಷ್ಟ ಹೋಟೆಲ್ಲಿನ ಲಾಬಿಯ ಹೊರಗಿನ ಜಗತ್ತಿನಿಂದ ಕಿಂಕಿಣಿ ಗುಟ್ಟುತ್ತಿದೆ, ಒಂದು, ಎರಡು, ಮೂರು, ನಾಲ್ಕು, ಐದು, ಆರು, ಏಳು... ಆರ್ಥರ್ ಲೆಸ್ ತನ್ನ ಸೋಫಾದಿಂದ ಕೊನೆಗೂ ನೆಗೆದೆದ್ದು ಬಂದ. ನೋಡಿ ಅವನನ್ನು. ತನ್ನ ಕಾಲೆಳೆದ ಗಡಿಯಾರವನ್ನು ದಿಟ್ಟಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ, ಮತ್ತು ಕೊನೆಗೂ ಮುಂದಕ್ಕೆ ಬಂದು ಆ ಕ್ಷಣಕ್ಕಂತೂ ಅತ್ಯಂತ ಅಗತ್ಯವಾಗಿದ್ದ ಆ ಪುಟ್ಟ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಕೊನೆಗೂ ಬಾಯಿಬಿಟ್ಟು ಕೇಳಿದ್ದಾನೆ.
"ನಾನು ಒಬ್ಬ ಮಹಿಳೆ ಇರಬಹುದು ಅಂತ ನೀವು ಅದು ಹೇಗೆ ಯೋಚಿಸಿದಿರೋ ನನಗಂತೂ ಅರ್ಥವಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ."
"ನೀವು ಅಂಥ ಅದ್ಭುತ ಪ್ರತಿಭೆಯ ಬರಹಗಾರ ಲೆಸ್ ಅವರೇ. ನೀವು ನನ್ನನ್ನು ಮಂಗ ಮಾಡಿಬಿಟ್ಟಿರಿ! ಮತ್ತಿದೇನು ನಿಮ್ಮ ಕೈಯಲ್ಲಿ?"
"ಇದಾ? ಪುಸ್ತಕದವರು ನನಗೆ ಹೇಳಿದ್ದರಲ್ಲ..."
"ನಂಗೆ "ಡಾರ್ಕ್ ಮ್ಯಾಟರ್" ತುಂಬ ಇಷ್ಟ. ಅದರಲ್ಲೊಂದು ಭಾಗ ನನಗೆ ಸದಾ ಕವಾಬಾಟನ ನೆನಪು ತರುತ್ತೆ."
"ಅವನು ನನ್ನ ಫೇವರಿಟ್ಸಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ. ದ ಓಲ್ಡ್ ಕ್ಯಾಪಿಟಲ್. ಕಿಟೋ."
"ನಾನು ಕಿಟೋದಿಂದ ಬಂದವಳು ಲೆಸ್ ಅವರೇ.
"ನಿಜವಾಗ್ಲೂ? ಕೆಲವು ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ನಾನಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗೋವ್ನಿದ್ದೇನೆ"
"ಲೆಸ್ ಅವರೇ, ಇಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗಿದೆ..."
ಆ ಆಯೋಜಕಿಯ ಜೊತೆ ಒಂದು ಸಭಾಭವನದ ಒಳಬದಿಯ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತ ಈ ಸಂಭಾಷಣೆ ಸಾಗಿತ್ತು. ಅದನ್ನು ಭವ್ಯವಾಗಿ ಅಲಂಕರಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಸಿನಿಮಾಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಮಿಡಿಯನ್ ಪಾತ್ರಧಾರಿಗಳು ಅಡಗಿಕೊಂಡಿರುತ್ತಾರಲ್ಲ ಅಂಥ ಒಂದು ಮರ ಆಕರ್ಷಣೆಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿತ್ತು. ಉಳಿದಂತೆ ಮಿರುಗುವ ಕಪ್ಪು ವರ್ಣದ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಮುಂತಾಗಿ ದೃಶ್ಯವೈಭವ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಹೊಡೆಯುವಂತಿತ್ತು. ಲೆಸ್ ಮತ್ತು ಅವನ ಜೊತೆಯ ಆಯೋಜಕಿ ಹೋಟೆಲಿನಿಂದ ಹೆಚ್ಚೂಕಡಿಮೆ ಓಡಿಕೊಂಡೇ ಅಲ್ಲಿಗೆ ತಲುಪಿದ್ದರು. ಲೆಸ್ ತೊಟ್ಟ ಬಿಳಿಯ ಶರ್ಟು ಆಗಲೇ ಬೆವರಿನಿಂದ ತೊಯ್ದು ಪಾರದರ್ಶಕವಾಗಿರೊ ಅನುಭವ ಅವನಿಗೇ ಆಗತೊಡಗಿತ್ತು.
ಯಾಕೆ ಆರ್ಥರ್ ಲೆಸ್? ಯಾಕವರು ಅವನನ್ನೇ ಕೇಳಿಕೊಂಡರು? ಅವನೊಬ್ಬ ಸಾಮಾನ್ಯ ಲೇಖಕ. ರಷಿಯನ್ ರಿವರ್ ಸ್ಕೂಲ್ ಆಫ್ ರೈಟರ್ಸ್ ಎಂಡ್ ಆರ್ಟಿಸ್ಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಅವನು ತನ್ನ ತಾರುಣ್ಯದ ದಿನಗಳನ್ನು ಕಳೆದಿದ್ದ ಎನ್ನುವುದೊಂದೇ ಅವನಿಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಸರು ತಂದುಕೊಟ್ಟ ಮಹತ್ವದ ಸಂಗತಿಯಾಗಿತ್ತು. ಉದಯೋನ್ಮುಖ ಅಂತ ಕರೆಯಲು ಆಗಲೇ ವಯಸ್ಸಾಗಿದ್ದ, ಮರು ಓದಿಗೆ ಅರ್ಹನೆನ್ನಲು ತೀರ ಎಳಸಾಗಿದ್ದ, ಅವನು ಕೂಡ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನ ಪ್ರಕಟಿಸಿರಬಹುದು ಅಂತ ಗೊತ್ತಿರುವ ಮಂದಿಯೇ ಇದ್ದಾರೋ ಇಲ್ಲವೊ ಎನ್ನುವಂಥ ಸಾಹಿತಿ ಅವನು. ಆದರೆ ಸ್ವತಃ ಲೆಸ್‌ಗೆ ಗೊತ್ತಿದೆ, ತಾನೇ ಯಾಕೆ ಅನ್ನುವುದರ ಹಿಂದಿನ ಸತ್ಯ. ಅದೇನೂ ಅಂಥ ನಿಗೂಢ ರಹಸ್ಯವಲ್ಲ. ಅದರಲ್ಲೊಂದು ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ಇದೆ. ಯಾವ ಬಗೆಯ ಒಬ್ಬ ಸಾಹಿತಿ ಪುಗಸಟ್ಟೆಯಾಗಿ ಒಂದು ಸಂದರ್ಶನಕ್ಕೆ ತಯಾರಿ ನಡೆಸಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ? ಅದಕ್ಕೆ ಒಬ್ಬ ಹತಾಶ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿರುವ, ಹಪಹಪಿಕೆ ಇರೋ ಸಾಹಿತಿ ಬೇಕಾಗುತ್ತಾನೆ. ಎಷ್ಟು ಮಂದಿ ಸಾಹಿತಿಗಳು ಮತ್ತು ಅವನ ಸಹವರ್ತಿಗಳು ಇಂಥ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ "ನಾನಾ? ಸಾಧ್ಯವೇ ಇಲ್ಲ ಅದೆಲ್ಲ" ಎಂದು ಸಾರಾಸಗಟು ನಿರಾಕರಿಸಬಹುದು ಅನ್ನುವುದರ ಮೇಲೆ ಇದೆಲ್ಲ ನಿಂತಿದೆ. ಲಿಸ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೂ "ಈ ಆರ್ಥರ್ ಲೆಸ್‌ಗೆ ಕೇಳಿದ್ರೆ ಹೇಗೆ?" ಎನ್ನುವ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಇಳಿಯ ಬೇಕಾದರೆ ಅವರೂ ಸಾಕಷ್ಟು ಹೊತ್ತು ತಗೊಂಡಿರ್ತಾರೆನ್ನಿ.
ಖಂಡಿತವಾಗಿ ಅವನು ಹತಾಶನಾಗಿದ್ದ.
ಗೋಡೆಯ ಆಚೆ ಕಡೆಯಿಂದ ಅವನಿಗೆ ಒಟ್ಟು ಸಭೆ ಸೇರಿದ ಜನ ಏನನ್ನೋ ಒದರುವುದು ಕೇಳಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಹೌದು, ಖಂಡಿತವಾಗಿ ಅದು ಎಚ್ ಎಚ್ ಎಚ್ ಮ್ಯಾಂಡ್ರೆನ್ ಹೆಸರೇ. ಕಳೆದ ಒಂದು ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಅವನು ಖಾಸಗಿಯಾಗಿ ಎಚ್ ಎಚ್ ಎಚ್ ಮ್ಯಾಂಡ್ರೆನ್ ಅವರ ಸಮಗ್ರ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಅರೆದರೆದು ಕುಡಿಯಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ್ದ. ಆ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ನೌಕೆಗಳು, ನಗು ಬರಿಸೋ ತರ ಇದ್ದ ಸಿದ್ಧಮಾದರಿ ಪಾತ್ರಗಳು, ಅದರಲ್ಲಿನ ಏರಿಳಿತಗಳಿಲ್ಲದ ಭಾಷೆಯಿಂದಲೇ ಅವನಿಗೆ ಆಘಾತವಾಗಿತ್ತು. ಆಮೇಲೆ ಶೋಧಿಸಿ ತೆಗೆವ ಅವುಗಳ ಕೌಶಲವೇನಿದೆ ಅದು ಅವನಿಗೆ ಕುತೂಹಲಕರವೆನಿಸಿತು. ಅವನಲ್ಲೇ ಇರಲಿಲ್ಲ ಅಷ್ಟೊಂದು ಕುತೂಹಲ! ಲೆಸ್‌ನ ಹೊಸ ಕಾದಂಬರಿಯ ಮಾನವನ ಅಂತರಂಗದ ಗಂಭೀರ ಶೋಧ ಕೂಡ ಈ ಮನುಷ್ಯ ಹುಡುಕಿ ತೆಗೆದ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹ, ಆಕಾಶಕಾಯಗಳೆದುರು ತೀರ ಸಣ್ಣದು ಅನಿಸುತ್ತದೆ ಬಿಡಿ. ಅಂದಮೇಲೆ ಅವನ ಬಳಿ ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ಕೇಳೋದೇನಿದೆ? ಒಬ್ಬ ಸಾಹಿತಿಯ ಬಳಿ ಕೊನೆಗೂ ಕೇಳಬಹುದಾದ್ದು ಏನು? "ಇದು ಹೇಗಿದೆ?" ಮತ್ತು ಬರುವ ಉತ್ತರ, ಲೆಸ್‌ಗೆ ಚೆನ್ನಾಗೇ ಗೊತ್ತಿರುವುದೇ, "ನನ್ನನ್ನೇ ಮೀರಿಸೋ ಹಂಗಿದೆ!"
ಆಯೋಜಕಿ ವಟವಟ ಎಂದು ಬಡಬಡಿಸುತ್ತಲೇ ಇದ್ದಳು. ಸಭಾಗೃಹದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ಹಿಡಿಸೋ ಮಂದಿಯ ಲೆಕ್ಕ, ಪ್ರಕಟಣೆಗೂ ಮುನ್ನವೇ ಬಂದಿರೋ ಪ್ರಿ-ಆರ್ಡರುಗಳು, ಪುಸ್ತಕ ಲಾಂಚ್ ಮಾಡಲು ದೇಶ ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಹಮ್ಮಿಕೊಂಡಿರೋ ಟೂರುಗಳು, ಹಣ, ಹಣ, ಹಣ. ಝಂ ಝಂ ಝಣಾ ಝಣ! ನಡುವೆಲ್ಲೊ ಎಚ್ ಎಚ್ ಎಚ್ ಮ್ಯಾಂಡ್ರೆನ್ ಅವರಿಗೆ ಫುಡ್ ಪಾಯಿಸನಿಂಗ್ ಆಗಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗಿದೆ ಅನ್ನುವುದೂ ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಬಂತು.
"ನೀವೇ ನೋಡುವಿರಂತೆ," ಎನ್ನುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣದ ಒಂದು ಬಾಗಿಲು ತೆರೆದುಕೊಂಡು ಒಳಗಿನ ಪ್ರಕಾಶಮಯ, ಸ್ವಚ್ಛ ವಾತಾವರಣ ಕಣ್ಣಿಗೆ ರಾಚುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಟೇಬಲ್ಲೊಂದರ ಮೇಲೆ ಸಿದ್ಧಪಾಕದ ಮಾಂಸ. ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಬಿಳಿಗೂದಲಿನ ಒಬ್ಬ ಹೆಂಗಸು. ಅವಳು ಮೈಯೆಲ್ಲ ಬಟ್ಟೆಯಿಂದ ಮುಚ್ಚಿಕೊಂಡಿದ್ದಾಳೆ. ಅವಳ ಕೆಳಗೆ, ಎಚ್ ಎಚ್ ಎಚ್ ಮ್ಯಾಂಡ್ರೆನ್ ಬಕೆಟ್ ಒಂದರಲ್ಲಿ ಬಕಬಕ ಕಾರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.
ಆ ಮಹಿಳೆ ಆರ್ಥರ್ ಕಡೆ ತಿರುಗಿ, ಅವನ ಕೈಯಲ್ಲಿರುವ ಅಂತರಿಕ್ಷಯಾನಿಯ ಹೆಲ್ಮೆಟ್ ಗಮನಿಸಿದ್ದೇ "ಯಾರೋ ನೀನು, ಅದೆಲ್ಲಿಂದ ವಕ್ಕರಿಸಿದೆ ಇಲ್ಲಿ!" ಎಂದು ಕಿರುಚುತ್ತಾಳೆ. ಮುಂದೆ ಓದಲು ಇಲ್ಲಿ ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ

ಮುತ್ತಿನಂಥ ಕತೆಗಾರ ಮುತ್ತುಸ್ವಾಮಿ

ಎನ್ ಮುತ್ತುಸ್ವಾಮಿಯವರ ಕತೆಗಳನ್ನು ಓದಬೇಕೆಂದರೆ ಲಭ್ಯವಿರುವುದು "ಕಥಾ" ಹೊರತಂದ "ವಾಟರ್‌ನೆಸ್" (ನೀರ್ಮಯಿ) ಮತ್ತು ಅವರು ತೀರಿಕೊಳ್ಳುವ ಕೆಲವೇ ಕಾಲದ ಮೊದಲು ವೆಸ್ಟ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್ ಬುಕ್ಸ್ ಹೊರತಂದ "ಬುಲ್ಲಕ್ಸ್ ಫ್ರಮ್‌ ದ ವೆಸ್ಟ್" ಎಂಬ ಎರಡೇ ಎರಡು ಕಥಾಸಂಕಲನಗಳು ಮಾತ್ರ. ಇಷ್ಟೊಂದು ಚೆನ್ನಾದ ಕತೆಗಳನ್ನು ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಕತೆಗಾರನನ್ನು ಕಾಲ ಹೇಗೆ ಮರೆತು ಬಿಟ್ಟಿತು ಎಂದು ಅಚ್ಚರಿ ಪಟ್ಟರೆ, ಅವರ ಸಂದರ್ಶನಕ್ಕೆಂದು ಹೋದ ಕಿರಣ್ ಕೇಶವಮೂರ್ತಿಯವರಿಗೇ ಅಚ್ಚರಿಯಾಗುವಂತೆ ತಮಗೆ ತಾವು ಬರೆದ ಕತೆಗಳ ನೆನಪೇ ಇಲ್ಲ, ಅವುಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ತೀರ ಹಿಂದೆ ಬರೆದೆ, ಈಗ ಅವುಗಳ ನೆನಪು ಆಗುತ್ತಿಲ್ಲ ಎಂದು ಬಿಟ್ಟರಂತೆ ಸ್ವತಃ ಕತೆಗಾರ ಮುತ್ತುಸ್ವಾಮಿ! ಸಿನಿಮಾ, ರಂಗಭೂಮಿ ಎಂದೆಲ್ಲ ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಯಕ್ಷೇತ್ರ ಬದಲಾದಂತೆ ಮುತ್ತುಸ್ವಾಮಿ ಕತೆಗಳನ್ನು ಬರೆಯುವುದನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಬಿಟ್ಟರು. ಆದರೆ ಮೊನ್ನೆ ಮೊನ್ನೆ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 24, 2018ರಂದು ತಮ್ಮ 82ನೆಯ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಕಣ್ಮರೆಯಾದ ಎನ್ ಮುತ್ತುಸ್ವಾಮಿ ಒಬ್ಬ ಅದ್ಭುತ ಕತೆಗಾರ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ತಿಳಿದೂ ಅವರ ಲಭ್ಯ ಕತೆಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸದೇ ಹೋದರೆ ಅದು ನಮಗಾಗುವ ಅತಿದೊಡ್ಡ ನಷ್ಟ.

ಮುತ್ತುಸ್ವಾಮಿಯವರ ಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಥಟ್ಟನೇ ಗಮನ ಸೆಳೆವ ಆಕರ್ಷಕ ವಿಚಾರವೆಂದರೆ ಅವರು ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿ ತರುವ, ತರುವಾಗ ಕುಸುರಿ ಕಲೆಯಷ್ಟೇ ಕೌಶಲ ಮತ್ತು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಹಳ್ಳಿ ಬದುಕಿನ ವಿವರಗಳು. ಈ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಅವರ ನೆನಪಿನ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಹಳ್ಳಿ ಬದುಕಿನ ಕುರಿತ ಪ್ರೀತಿ ಎರಡೂ ಅಚ್ಚರಿ ಹುಟ್ಟಿಸುತ್ತವೆ. ನಾವು ನೀವು ಸ್ವತಃ ಕಂಡಿರಬಹುದಾದ, ಬದುಕಿದ ಒಂದು ಬದುಕಿನದ್ದೇ ಅನಿಸುವ, ಓದುತ್ತ ಥಟ್ಟನೆ ನನ್ನ ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲೂ ಇದನ್ನೆಲ್ಲ ಅನುಭವಿಸಿದ್ದೆನಲ್ಲಾ ಎಂಬ ಹಳಹಳಿಕೆ ಹುಟ್ಟುವಂಥ, ನಾವೆಂದೂ ಇಷ್ಟು ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿ ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವೆಂದೇ ನಂಬದಿದ್ದ ವಿವರಗಳು ಇನ್ನಷ್ಟು ಮತ್ತಷ್ಟು ಬರಲಿ ಅನಿಸುವಷ್ಟು ಈ ವಿವರಗಳು ಆಕರ್ಷಕ, ಜೀವಂತ ಮತ್ತು ಸೂಕ್ಷ್ಮ.

ಎರಡನೆಯದಾಗಿ ಮುತ್ತುಸ್ವಾಮಿಯವರು ಕಟ್ಟಿದ ಕತೆಗಳ ವೈವಿಧ್ಯತೆ. ಅದು ವಸ್ತು, ತಂತ್ರ ಮತ್ತು ಹೊಸತನ ಮೂರೂ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಸಲ್ಲುವ ಮಾತು. "ವಾಟರ್‌ನೆಸ್" ಸಂಕಲನದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ಹತ್ತು ಕತೆಗಳಿವೆ. "ಬುಲ್ಲಕ್ಸ್ ಫ್ರಮ್ ದ ವೆಸ್ಟ್" ಸಂಕಲನದಲ್ಲಿರುವುದು ಐದು ಕತೆಗಳು ಮತ್ತು ಒಂದು ನಾಟಕ. ಐದು ಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ವಾಟರ್‌ನೆಸ್ ಕತೆ ಮರುಕಳಿಸಿದೆಯಾದರೂ ಎರಡೂ ಸಂಕಲನಗಳ ಅನುವಾದಕರು ಬೇರೆ ಬೇರೆಯವರಾದ್ದರಿಂದ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಓದಬಹುದು. ನಾನಿಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುತ್ತಿರುವುದು "ಕಥಾ" ದವರು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ಸಂಕಲನದ ಕತೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತ್ರ.

ಮುತ್ತುಸ್ವಾಮಿಯವರ ಕತೆಗಳನ್ನು ಕತೆಗಾಗಿ ಓದುವುದು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಅವರ ಹಲವಾರು ಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಏನೂ ನಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ "ಚೆಂಬನರ್ಕೋಲಿಗೆ ಹೋಗುವುದಾದರೂ ಹೇಗೆ?" ಎಂಬ ಕತೆಯಲ್ಲಿ ಬರೇ ಚೆಂಬನರ್ಕೋಲಿಗೆ ಹೊರಟ ಒಬ್ಬ ಎತ್ತಿನ ಗಾಡಿಗಾಗಿ ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವುದರ ಚಡಪಡಿಕೆಯಷ್ಟೇ ಇದೆ. "ಯಾರಾದಾರು ನನ್ನ ಆಶ್ರಯದಾತರು", "ಜೇನುಗೂಡು ಮತ್ತು ಹಾವು" ಮುಂತಾದ ಕತೆಗಳೂ ಇದೇ ಸಾಲಿಗೆ ಸೇರುತ್ತವೆ. ಹಾಗಿದ್ದೂ ಈ ಕತೆಗಳ ರಂಜಕತೆ ಕಿಂಚಿತ್ತೂ ಕಡಿಮೆಯಿಲ್ಲ. ಅದಕ್ಕೆ ಇಲ್ಲಿನ ಸಮೃದ್ಧ ವಿವರಗಳು, ಹಳ್ಳಿ ಬದುಕಿನ ದೈನಂದಿನ, ಅಲ್ಲಿ ಸಮಯ ಸಾಗುವ ಒಂದು ನಿಧಾನಗತಿ, ಜನರ ಪರಸ್ಪರ ಅವಲಂಬನ-ಸಂಬಂಧ-ಪ್ರೀತಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮುವ ಮಾತುಕತೆಗಳು ಎಲ್ಲ ನಮ್ಮನ್ನು ಸದಾ ಮುಗುಳ್ನಗುತ್ತಲೇ ಇವನ್ನೆಲ್ಲ ಓದುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ, ಓದು ಮುದ ನೀಡುತ್ತದೆ, ಮುಗಿಯುತ್ತಲೇ ‘ಅಯ್ಯೊ, ಮುಗಿದೇ ಹೋಯ್ತಲ್ಲ’ ಅನಿಸುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಹಾಗೆ ನೋಡಿದರೆ "ಪುಂಜಾಯಿಯಲ್ಲಿ ಸಮಯ ಕೊಲ್ಲುವುದು" ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಕತೆಯಲ್ಲೇ ಗಟ್ಟಿಯಾದ ಕಥಾನಕ, ಇಡೀ ಕತೆಗೆ ರೂಪಕವಾಗಬಲ್ಲ ಪ್ರತಿಮೆಗಳ ಬಳಕೆ ಎಲ್ಲ ಇದೆ! ಅಲ್ಲದೆ ಬಾಲ್ಯಕಾಲದ ಸಖಿಯೊಬ್ಬಳಿಗಾಗಿ ಕಾಯುವ ಪ್ರಬುದ್ಧ ಗ್ರಹಸ್ಥನಿದ್ದಾನಿಲ್ಲಿ. ಅವಳಿಗೀಗ ಮದುವೆಯಾಗಿದೆ, ಮಗನಿದ್ದಾನೆ. ಸಂಸಾರದಲ್ಲಿ ಸಮಸ್ಯೆಯೂ ಇದೆ. ವಿಪರೀತವೆನಿಸುವ ಏನೂ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಇವನು ಊರಿಗೆ ಬಂದಾಗಲೇ ಅವಳೂ ಊರಲ್ಲಿರುತ್ತ ಅವಳು ಮನೆಗೆ ಬರುವುದನ್ನು ಕಾಯುತ್ತ ಇರುವಾಗಲೇ ನಡೆಯುವ ಹಳ್ಳಿ ಬದುಕಿನ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳು ಕತೆಯ ಕಾಯುವಿಕೆಯನ್ನು ಜೀವಂತವಾಗಿಡುತ್ತದೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಗಂಡು ಹೆಣ್ಣು ಸಂಬಂಧಕ್ಕೆ ಪೂರಕವಾದ ಮತ್ತಷ್ಟು ವಿವರಗಳನ್ನು ಕಲೆಹಾಕುತ್ತ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಾವಿತ್ರಿ ಎಂಥ ಜೀವಂತಿಕೆಯ, ಚೈತನ್ಯದ ಬುಗ್ಗೆ ಎಂದರೆ ಕತೆ ಮುಗಿಯುವಾಗ ಅದು ಮುಗಿಯಬಾರದಿತ್ತು ಎಂದು ಅನಿಸಿಯೇ ಅನಿಸುತ್ತದೆ!

ಹಲವಾರು ಬಾರಿ ಬಾವಿಗೆ ಬಿದ್ದು ಅನುಭವವಿರುವ ಹುಡುಗನೊಬ್ಬ ತಾನು ಮೂರು ವರ್ಷದವನಿರುವಾಗ ಮೊತ್ತ ಮೊದಲ ಬಾರಿ ಬಾವಿಗೆ ಬಿದ್ದ ಕತೆ ಹೇಳುವ "ಒಂದು ಘಟನೆ" ಎಂಬ ಕತೆಯಂತೂ ಎಷ್ಟೊಂದು ಖುಶಿ ಕೊಡುತ್ತದೆ ಎಂದರೆ ಅದನ್ನು ನೀವು ಓದಿಯೇ ಅನುಭವಿಸಬೇಕು! "ಅವನ ಅಪ್ಪನ ಶಾಲೆ", "ಮೃತ್ಯು" ಕತೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಕಥಾನಕ ಮೇಲ್ಗೈ ಸಾಧಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಇವೆರಡೂ ಕತೆಗಳು ಉಳಿದ ಕತೆಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕವೂ ಆಗಿವೆ. ಅದೇ "ಎತ್ತಿನಗಾಡಿ" ಕತೆ ಸುಮ್ಮನೇ ಗಾಡಿ ಸಾಗುವ ವಿವರಗಳು ಅನಿಸುವಾಗಲೂ ಅದನ್ನು ಮೀರಿದ ಇನ್ನೇನೋ ಇದೆ ಅದರಲ್ಲಿ ಎಂಬಂತೆ ನಿಗೂಢವಾದ ಸ್ತರವೊಂದನ್ನು ಕೊನೆತನಕ ಕಾಪಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. "ಜೇನುಗೂಡು ಮತ್ತು ಹಾವು" ಕತೆಯಂತೂ ಅಸಂಗತ ನಾಟಕದಂತೆ ಅರ್ಥವಾಗದ ಲಯ, ಗುಟ್ಟು ಕಾಪಾಡಿಕೊಂಡೇ ಮುಗಿಯುತ್ತದೆ.

ಎರಡೂ ಸಂಕಲನಗಳಲ್ಲಿ ಅವಕಾಶ ಪಡೆದುಕೊಂಡ ಮತ್ತು ಮೊದಲ ಸಂಕಲನಕ್ಕೆ ಹೆಸರು ಕೊಟ್ಟ ಕತೆ "ವಾಟರ್‌ನೆಸ್" (ನೀರ್ಮಯಿ) ಒಬ್ಬ ಬಾಲವಿಧವೆಯ ಕುರಿತಾಗಿದೆ. ಇಡೀ ಹಳ್ಳಿಯ ಕೇಂದ್ರವೆಂಬಂತಿರುವ ಈ ಬಾಲವಿಧವೆ ತನ್ನ ಹತ್ತನೇ ವಯಸ್ಸಿಗೆ ವಿಧವೆಯಾದಾಕೆ. ಮುಂದೆ ಮುವ್ವತ್ತು ವರ್ಷ, ತನ್ನ ತಂದೆ ಸತ್ತ ದಿನದ ವರೆಗೆ ಹೊರಗೆ ತಲೆ ಹಾಕದೆ ಗೃಹಬಂಧಿಯಂತೆ ಬದುಕು ಕಳೆದ ಈಕೆಗೆ ತನ್ನ ನಲವತ್ತನೆಯ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹೊರಬಂದಾಗ ಬದಲಾದ ಊರು, ಬೀದಿ, ಮನೆಗಳು, ಕಾಲದೊಂದಿಗೆ ಬೆಳೆದ ಬಾಲ್ಯದ ಗೆಳೆಯರು, ಸಹವರ್ತಿಗಳು, ಊರ ಗಣ್ಯರು ಯಾವುದೂ ತನ್ನದೇ ಬಾಲ್ಯದ ಸ್ಮೃತಿಯೊಂದಿಗೆ ತಾಳೆಯಾಗದ ಗೊಂದಲ ಉಂಟು ಮಾಡುವ ತಲ್ಲಣ ಬಹುಶಃ ಯಾರಿಗೂ ಅರ್ಥವಾಗದ್ದು. ಅವಳ ಕಾಲದ ಗಡಿಯಾರ ಎಲ್ಲೋ ನಿಂತು ಬಿಟ್ಟಿದೆ. ಕತೆಗಾರನಾಗಿ ಮುತ್ತುಸ್ವಾಮಿ ಅದನ್ನು ಗಮನಿಸುವ, ಕತೆಯಲ್ಲಿ ತರುವ ವಿಧಾನ ಅದ್ಭುತವಾದದ್ದು. ಕುರುಡಿಯಂತೆ, ಕಿವುಡಿಯಂತೆ ಬದುಕುವ ಈಕೆ ತಿಳಿದೋ ತಿಳಿಯದೆಯೊ ಊರ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದ್ದಾಳೆ. ಅಂದರೆ, ಮುಟ್ಟಿನ ಸ್ತ್ರೀಯರು ನೀರು ಎರೆದುಕೊಳ್ಳುವ ದಿನ ಸ್ನಾನಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ಕೊಳ್ಳದ ಬಳಿ ಅವರ ನೆರವಿಗೆ ಬರುವ ಮುದುಕಿ ಈಕೆ. ಅಲ್ಲಿ ಭೂತವಿದೆ, ಅದು ಮುಟ್ಟಾದ ಹುಡುಗಿಯರ ಆಪ್ತಗೆಳತಿಯ ರೂಪ ಧರಿಸಿ ಜೊತೆಗೇ ಬರುತ್ತದೆ, ಗೊತ್ತೇ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ - ಮುಂತಾದ ವದಂತಿಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಹಾಗಿದ್ದೂ ಇಡೀ ಊರು ಇವಳನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ, ಅವಮಾನಿಸುತ್ತದೆ, ಅವಲಕ್ಷಣ ಎಂದು ದೂರವಿಡುತ್ತದೆ, ಅವಳು ಒಂದು ಪ್ರೇತವೋ ಎಂಬಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಮುತ್ತುಸ್ವಾಮಿಯವರ ನಿರೂಪಣೆಯಲ್ಲಿ ಇದ್ಯಾವುದೂ ಕಾಣಿಸುವುದೇ ಇಲ್ಲ. ಬರೀ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಬರುವಂತೆ ಮಾತ್ರ ಇರುವ, ನಿರೂಪಣೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಹಳ್ಳಿಯ ಸಹಜ ದೈನಂದಿನ ಸಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂಬಂತೆ ಬರುವ ವಿವರಗಳು ಕತೆಯ ಅಂತ್ಯಕ್ಕೆ ಬರುವಷ್ಟರಲ್ಲಿ ನಿಮ್ಮನ್ನು ಆರ್ದ್ರಗೊಳಿಸಿರುತ್ತವೆ. ಇದು ಮುತ್ತುಸ್ವಾಮಿಯವರ ಕಥನ ಕೌಶಲದ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆ.

ಮುತ್ತುಸ್ವಾಮಿಯವರ ನಿರೂಪಣಾ ಶೈಲಿ ಎಂಥದ್ದೆಂದರೆ ಅವರು ಎಲ್ಲಿಯೂ ಕತೆ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಅನಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಕತೆ ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆಂದು ಅನಿಸುವುದಂತೂ ಇಲ್ಲವೇ ಇಲ್ಲ. ನೀವು ಸ್ವತಃ ನಿಮ್ಮ ಕಣ್ಣೆದುರು ಕಾಣುತ್ತಿರುವ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳಂತೆ ಇವರ ನಿರೂಪಣೆ ಇದೆ. ಪ್ರಜ್ಞಾಪೂರ್ವಕವಾದ ಏನೊಂದೂ ಇಲ್ಲದ ಸಹಜ ಸುಂದರ ಕಥಾನಕಗಳು ಇವು. ಮಿಸ್ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳದೇ ಓದ ಬೇಕಾದ ಕತೆಗಳು.

ಮುತ್ತುಸ್ವಾಮಿಯವರ ಕತೆಗಳಿಗೆ ಬಹುಶಃ ಸಿಗಬೇಕಾದ ಮಾನ್ಯತೆ ಅಂದೂ ಸಿಕ್ಕಿರಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿಯೋ ಏನೋ ಅವರು ರಂಗಭೂಮಿ, ಸಿನಿಮಾ ಎಂದು ಬೇರೆ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಹೊರಳಿಕೊಂಡಿರಬೇಕು. ಈಗಲೂ ಅವರ ಕತೆಗಳಿಗೆ ಸಿಗಬೇಕಾದ ಮಾನ್ಯತೆ ಸಿಕ್ಕಿದಂತಿಲ್ಲ. ಮೊನ್ನೆ ಮೊನ್ನೆ ಅವರು ತೀರಿಕೊಂಡಾಗಲೇ ಅವರೊಬ್ಬ ಅಪ್ರತಿಮ ಪ್ರತಿಭೆಯ ಕತೆಗಾರ ಆಗಿದ್ದರು ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಸಾಹಿತ್ಯದ ಜಗತ್ತು ನೆನೆಯಿತು. ಈ ಕತೆಗಳೆಲ್ಲ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಬಂದರೆ ಚೆನ್ನ.
ಮುಂದೆ ಓದಲು ಇಲ್ಲಿ ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ

ಕೇಶವ ಮಳಗಿಯವರ ‘ಒಂದೇ ಗುರಿ ಬೇರೆ ದಾರಿ’

ಸಮಾಜದ ಅತಿ ಕೆಳಸ್ತರದ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಕನೆಕ್ಟ್ ಆಗದ, ರಿಲೆವಂಟ್ ಅನಿಸದ ಯಾವುದೇ ಸಮಾಜಮುಖಿ ಚಿಂತನೆ ಬರೆದವನಿಗೆ ಖ್ಯಾತಿ, ಪ್ರಶಸ್ತಿ ತಂದುಕೊಡಬಹುದೇ ಹೊರತು ಬೇರೆ ಯಾರಿಗೂ ಅದರಿಂದ ಕಿಂಚಿತ್ತು ಉಪಯೋಗವಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲದೆ ಇಂಥ ಸಂಶೋಧನಾ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕಂಡುಬರುವ ಇನ್ನೊಂದು ಸಮಸ್ಯೆಯಿದೆ. ಅದೆಂದರೆ ಇಂಥ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಕಾರಕೂನಿ ಅನುವಾದದ ಹೊರೆ. ಎಷ್ಟೋ ಬಾರಿ ಮಾಧ್ಯಮಿಕ ತರಗತಿಗಳಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಕಲಿತವನಿಗೂ ಈ ಅನುವಾದಕ್ಕಿಂತ ಮೂಲದ ಇಂಗ್ಲೀಷು ಸುಲಭ ಎನಿಸುವಂತಿರುತ್ತದೆ! ಇಂಥ ಕೆಲವು ಪೂರ್ವಾಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಂಡೇ ಇಂಥ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಳ್ಳುವ ನನಗೆ ಕೇಶವ ಮಳಗಿಯವರ ಹೊಸ ಪುಸ್ತಕ "ಒಂದೇ ಗುರಿ ಬೇರೆ ದಾರಿ: ಭಾರತೀಯ ಸಂವಾದ ಪರಂಪರೆ" ತುಂಬ ಮಹತ್ವದ್ದು ಎನಿಸುವುದು ಇದು ಇವತ್ತಿನ ನಮ್ಮ ಸಮಾಜ ಸಂವಾದ, ಮಾತುಕತೆ, ಚರ್ಚೆಗೆ ಒಂದು ಹೊಸ, ಸರಳ ಮತ್ತು ಮುಕ್ತವಾದ ವೇದಿಕೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಇದು ಸಕಾಲ ಎಂಬ ಅರಿವನ್ನು ತುಂಬ ಸಾಂದ್ರವಾಗಿ, ಸಕಾಲಿಕವೂ ಸತ್ವಶಾಲಿಯೂ ಆದ ಮಾದರಿಗಳ ಮೂಲಕ ಮಂಡಿಸುತ್ತಿದೆ ಎಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕೆ. ಇಂಥ ಸರಳ ತಾತ್ವಿಕ ಸತ್ಯದರ್ಶನ ಮಳಗಿಯವರಿಗಷ್ಟೇ ಸಾಧ್ಯ ಎನ್ನುವ ಕಾರಣಕ್ಕೂ ನನಗಿದು ಇಷ್ಟವಾದ ಹೆಜ್ಜೆ.

ಆದರೆ ಮಳಗಿಯವರ ಮಾದರಿ ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿಯೋ ಅಥವಾ ಬೇರೆ ಇತಿಮಿತಿಗಳಿಂದಾಗಿಯೋ ಗಾಂಧಿ, ಅಂಬೇಡ್ಕರ್, ಬೋಸ್, ಠಾಕೂರ್ ಮುಂತಾದವರಿಗೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿದೆ. ಮೇಲ್ನೋಟಕ್ಕೇ ಕಾಣುವಂತೆ ಈ ಮಂದಿಯ ನಡುವೆ ಇದ್ದ ಯಾವತ್ತೂ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯಗಳು ‘ಒಂದೇ ಗುರಿ’ ಗೆ ಸೇರಿದವೇ ಆಗಿವೆ. ‘ಭಿನ್ನ ಗುರಿ’ಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ನಡುವೆ ಸಂವಾದ ನಡೆಯುವುದು ಬೇಡವೆ? ಅದು ನಡೆಯಬೇಕಿರುವುದೇ ಅಂಥವರ ನಡುವೆಯಲ್ಲವೆ? ಬಹುಶಃ ಗಾರ್ಗಿ, ರಾಹುಲ ಸಾಂಕೃತ್ಯಾಯನ, ಜಿನ್ನಾ, ಸಾವರ್ಕರ್, ಗೋಳ್ವಾಲ್ಕರ್ ವಿಚಾರಗಳೊಂದಿಗೆ ಇಂಥದ್ದೇ ಸಂವಾದದ ದಾಖಲೆ, ಚರ್ಚೆ ಇಲ್ಲಿ ಸಿಗುವಂತಿದ್ದರೆ ಅದು ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚು ಅರ್ಥಪೂರ್ಣವಾಗುತ್ತಿತ್ತೇನೊ. ಹಾಗೆಯೇ ರಾಣೀ ನರಸಿಂಹ ಶಾಸ್ತ್ರಿಯವರ "ಕೊನೆಯ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ" ಎತ್ತುವ ಕೆಲವು ಜಿಜ್ಞಾಸೆಗಳಿಗೂ ಹೊರಳಿದ್ದರೆ ಒಟ್ಟಾರೆ ಚಿತ್ರ ಹೆಚ್ಚು ಸಮೃದ್ಧವಾಗುತ್ತಿತ್ತು.

ಇಲ್ಲಿ ಚರ್ಚೆಗೆ ಬರುವ ವಿಚಾರಗಳು ಕೂಡ ತುಂಬ ಸೀಮಿತ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿವೆ. ಸಾಂಸ್ಥಿಕವಾಗಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ಸು ಅಂದಿನ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರಕಾರ/ಆಡಳಿತಶಾಹಿಯ ಜೊತೆ ವ್ಯವಹರಿಸುವಾಗ ಎದುರಾದ ತೊಡಕುಗಳು, ಮಾತುಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಎತ್ತಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ವಿಚಾರಗಳಲ್ಲಿ ಆದ್ಯತೆ ಯಾವುದಕ್ಕಿರಬೇಕು ಎಂಬ ಚರ್ಚೆ, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ- ಸ್ವಾಭಿಮಾನ ಮತ್ತು ಚರಕ ಮುಂತಾದ ಸಂಗತಿಗಳ ಕುರಿತ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ-ಜಿಜ್ಞಾಸೆಗಳು, ಗ್ರಾಮೀಣ ಗುಡಿಕೈಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ-ಬೃಹತ್ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳ ಬೇಕು ಬೇಡ ಕುರಿತ ಚರ್ಚೆ ಹಾಗೂ ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಜೊತೆ ನಡೆಯುವ ಜಾತಿ-ಧರ್ಮ ಕುರಿತ ಚರ್ಚೆ ಇಲ್ಲಿನ ಸಂವಾದಗಳಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವ ಪಡೆದಿವೆ. ಆರ್ಷೇಯ ವಿಚಾರಗಳಿಗೆ ಬಂದರೆ ಯಮ-ನಚಿಕೇತ, ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯ-ಮೈತ್ರೇಯಿ, ಬುದ್ಧ - ಅಜಾತಶತ್ರು ಮುಂತಾದವರ ನಡುವೆ ನಡೆಯುವುದು ನಿಜಕ್ಕೂ ಸಂವಾದವೆ ಎನ್ನುವ ಪ್ರಶ್ನೆಯಿದೆ. ಇವರಲ್ಲಿ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿದ್ದವೆ, ಖಚಿತ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ನಿಲುವಿನ ಮೇಲೆ ನಿಂತ ವಾದವಿತ್ತೆ? ಜಿಜ್ಞಾಸುಗಳ ಅರಿವಿನ ಹಸಿವು ಮತ್ತು ಕೇಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ವಿನಯ, ತಾಳ್ಮೆಗಳಿಂದ ಮಿಳಿತವಾದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿದೆಸೆಯೊಂದು ನಮಗಿಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ವರ್ತಮಾನದ ಸಂವಾದದ ಸವಾಲುಗಳು ಬೇರೆಯೇ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಸೇರಿದಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಿಲ್ಲವೆ?

ಇವತ್ತಿನ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಅಸಮಾನತೆ, ಶೋಷಣೆ, ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ, ಹಿಂಸೆ ಮತ್ತು ಒಡಕುಗಳಿಗೆ ಮೂಲಭೂತ ಕಾರಣವಾಗಿರುವ ಕೆಲವು ಪೀಡೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲೆಲ್ಲ ಜಾತಿ ಮಾತ್ರ ಮಹತ್ವ ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. ಬದಲಿಗೆ ಆರ್ಥಿಕ, ರಾಜಕೀಯ, ಧಾರ್ಮಿಕ, ಲಿಂಗಾಧಾರಿತ ನೆಲೆಗಟ್ಟುಗಳಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಸಮಾಜ ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ವರ್ಗಸಂಘರ್ಷಗಳು ಚರ್ಚೆಗೆ ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಇವತ್ತು, ಇಲ್ಲಿ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಪ್ರವೇಶ ಕೋರುವ ಮೇಲ್ಜಾತಿಯ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಎದುರಾಗಿ ಕೇಸರಿ ಧ್ವಜ ಹಿಡಿದ ದಲಿತನಿದ್ದಾನೆ! ನಿಮಗೆ ನ್ಯಾಯವಾಗಿ ಸಿಗಬೇಕಾದ ಸರ್ಕಾರಿ ಸವಲತ್ತು ಒದಗಿಸುವ ಮುನ್ನ ನಿಮ್ಮ ರಾಜಕೀಯ ಒಲವನ್ನು ಕುರಿತು ಗಮನಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು, ಎಮ್ಮೆಲ್ಲೆಗಳಿದ್ದಾರೆ. ನಿಮ್ಮ ಬಳಿ ಕಾರಿದೆಯೇ, ಮಾಧ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ ನಿಮಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಭಾವ ಇದೆಯೇ ಎಂಬುದರ ಮೇಲೆ ನಿಮಗೆ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಅವಕಾಶ ಒದಗುತ್ತದೆ, ಮನ್ನಣೆ, ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಇತ್ಯಾದಿ ದೊರಕುತ್ತದೆ. ನಾನು ಗಮನಿಸಿದಂತೆ ಒಬ್ಬ ಸಾಮಾನ್ಯ ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ಇವತ್ತು ತನ್ನ ದೈನಂದಿನ ವ್ಯವಹಾರದಲ್ಲಿ ಎದುರಾಗುವ ಮಹತ್ವದ ಸವಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಜಾತಿಯನ್ನು ಮೀರಿದ ಅಂಶಗಳೇ ಹೆಚ್ಚಿವೆ. ಹಾಗಿದ್ದೂ ನಾವು ಜಾತಿ ಸಮಸ್ಯೆಯ ಬಗ್ಗೆಯೇ ಚರ್ಚಿಸುತ್ತ ಕೂರುವುದು ತಮಾಶೆಯಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಇನ್ನು ಆರ್ಷೇಯ ವಿಚಾರಧಾರೆಯತ್ತ ನೋಡಿದರೆ ಯಾವತ್ತೋ ಪೂಜೆ, ಹೋಮ, ಜಾತ್ರೆ, ಲೌಡ್‌ಸ್ಪೀಕರ್ ಭಜನೆ, ದೇವಾಲಯ ನಿರ್ಮಾಣ ಮತ್ತು ವ್ರತಧಾರಿಗಳ ಅಭಿಯಾನಗಳಂಥ ಬಹಿರಂಗದ ಆಚರಣೆಯ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಇಳಿದು ಬಿಟ್ಟಿರುವ ಧರ್ಮದ ವೈಚಾರಿಕ, ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ, ತಾತ್ವಿಕ ನೆಲೆಗಳೇ ಜನಮಾನಸದಿಂದ ಮರೆಯಾಗಿ ಹೋಗಿರುವುದು ವಾಸ್ತವವಾಗಿರುತ್ತ ಸಂವಾದ ಯಾವುದರ ಬಗ್ಗೆ, ಯಾವ ನೆಲೆಗಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ನಡೆಯಬೇಕಿದೆ ಎನ್ನುವುದೇ ಮುಖ್ಯ ಪ್ರಶ್ನೆಯಾಗಿದೆ. ಈಗ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಚರ್ಚೆಗಳೆಲ್ಲ ಅಕ್ರಮ ಗೋಸಾಗಾಟ, ಬಾಬ್ರಿ ಮಸೀದಿ, ತಾಜ್ ಮಹಲ್, ಟಿಪ್ಪು ಜನ್ಮದಿನಾಚರಣೆ, ದತ್ತ ಜಯಂತಿಯ ಗಲಭೆಗಳು, ಅಯ್ಯಪ್ಪಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಮಹಿಳೆಯರ ಪ್ರವೇಶ, ಲವ್ ಜೆಹಾದು, ಮುಸ್ಲಿಮರ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವುದು ಇತ್ಯಾದಿಗಳು. ಇವುಗಳೊಂದಿಗೆ ಧರ್ಮಕ್ಕಿರುವ ಸಂಬಂಧ ಏನು!

ಹಾಗೆಯೇ ಮಳಗಿಯವರು ಎತ್ತಿಕೊಂಡ ಸಮಾಜದ ನಾಯಕರುಗಳಿಗೆ ಜನಸಾಮಾನ್ಯನ ಬದುಕು, ಬವಣೆಗಳ ಅರಿವು ಎಷ್ಟರಮಟ್ಟಿಗಿತ್ತು ಎನ್ನುವ ಪ್ರಶ್ನೆಯೂ ಇದೆ. ಕಾರಂತರು ‘ಈ ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ಜೀವನ ಹೇಗೆ ನಡೆಯುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವುದರ ಅರಿವಿಲ್ಲ’ ಎಂದು ಕಂಡುಕೊಂಡ ಘಟನೆ ನೆನಪಾಗುತ್ತದೆ. ಹೌದು, ಅದು ಮಹಾತ್ಮನ ಬಗ್ಗೆ. ಡಾ||ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಒಬ್ಬರನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ಉಳಿದವರು ಸಮಾಜದ ಅತ್ಯಂತ ಕೆಳಸ್ತರದಿಂದ ಬಂದವರೇನಲ್ಲ. ಇವರಿಗೆಲ್ಲ ದೇಶ, ರಾಷ್ಟ್ರ, ಐಕ್ಯಮತ್ಯ, ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮುಂತಾದ ಮ್ಯಾಕ್ರೊ ಲೆವೆಲ್ಲಿನ ವಿಚಾರಗಳಿದ್ದವೇ ಹೊರತು ತೀರ ಕೆಳಮಟ್ಟದ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಹಸಿವು, ರೋಗ ಮತ್ತು ‘ಉಳ್ಳವರ’ ಕರಾಳ ಹಿಡಿತದ ಹಿಂಸೆಗಳನ್ನು ನೀಗುವ ವಿಚಾರಗಳು ‘ಸದ್ಯದ’ ತುರ್ತುಗಳಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ದೇಶದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಹಾಗಿತ್ತು ಎನ್ನುವ ಸಮರ್ಥನೆ ಕೊಡಬಹುದೆಂದಾದರೆ ಆ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯ ಸಂವಾದಗಳು ಇಂದಿಗೆ ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗುವ ಹೊಸಬಗೆಯನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುವುದು ಕೂಡ ಅಗತ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ.

ಅಲ್ಲದೆ ಮಳಗಿಯವರು ಸ್ವತಃ ಮುನ್ನುಡಿಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಕೃತಿಯ ಕೆಲವು ಇತಿಮಿತಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಇತಿಮಿತಿಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಈ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸುವ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ಅವರು ಮುಂದಿನ ತಲೆಮಾರಿಗೆ, ಇತರರಿಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಿದ್ದಾರೆ ಕೂಡ. ಅಷ್ಟರ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಕಿಡಿ ಹಚ್ಚುವ ಮಹತ್ವದ ಕೆಲಸವನ್ನಂತೂ ಅವರು ಮಾಡಿಯೇ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಸಮಯೋಚಿತವಾಗಿ ಮತ್ತು ಮುತ್ಸದ್ಧಿತನದಿಂದಲೇ ಒಂದು ತಲೆಮಾರನ್ನು ಸೂಚ್ಯವಾಗಿ ಮತ್ತು ವಿವಾದಗಳಿಗೆ ಎಡೆಯಿಲ್ಲದ ನಿಟ್ಟಿನಿಂದ ಚರ್ಚೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸುತ್ತ, ಸದ್ಯದ ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ಅವಶ್ಯಕತೆಯನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಮಳಗಿಯವರು ನಮ್ಮ ಕಾಲದ ಹಲವು ವಿಚಾರವಾದಿಗಳಿಗಿಂತ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಯೋಚಿಸಬಲ್ಲ, ವರ್ತಮಾನದ ಹೈಪ್‌ಗಳಿಂದ ಕಳಚಿಕೊಂಡು ನಿಂತ ಬರಹಗಾರ. ಕೊಂಚ ಸಿನಿಕತನ ಬೆರೆತರೂ ಅದನ್ನು ಸೇರಿಸಿಯೇ ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ಕಾಣಬಲ್ಲ ಮತ್ತು ಅಷ್ಟೇ ಮುಕ್ತ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಪರರ ಕುರಿತು ಯೋಚಿಸಬಲ್ಲ ಸೂಕ್ಷ್ಮಸಂವೇದಿ. ಚಿಂತಕ-ಬುದ್ಧಿಜೀವಿ-ವಿಚಾರವಾದಿಗಳ ತೆವಲು, ಪೂರ್ವಾಗ್ರಹ ಮತ್ತು ಭಂಗಿಗಳಿಲ್ಲದ ಅಪರೂಪದ ವ್ಯಕ್ತಿ. ಅವರೊಂದಿಗೆ ನಡೆಸಿದ ವಿಸ್ತೃತ ಸಂದರ್ಶನ ಮತ್ತು ಒಡನಾಟದಿಂದಲೇ ಈ ರೀತಿ ಕಾಣುವುದನ್ನು ಕಲಿತ ನನ್ನಂಥವರು ಅವರಿಂದ ನಿರೀಕ್ಷಿಸುವುದು ಇದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನೇ.

ಹಾಗಿದ್ದೂ ಅವರು ತಾತ್ವಿಕವಾಗಿಯೂ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕವಾಗಿಯೂ ತೋರಿಸಿಕೊಟ್ಟಿರುವುದು ಸಣ್ಣದೇನಲ್ಲ. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ಅಭಿನಂದನೆ ಸಲ್ಲಬೇಕಿದೆ.

ಮುಂದೆ ಓದಲು ಇಲ್ಲಿ ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ

ರಾಜೂ ಹೆಗಡೆಯವರ ಕಥಾಜಗತ್ತು

ಉತ್ತರಕನ್ನಡದ ಸಣ್ಣಕತೆಗಾರರ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಪರಂಪರೆಯೇ ನಮ್ಮ ಸಣ್ಣಕತೆಗಳ ಜಗತ್ತಿಗಿದೆ. ವಿ.ಜಿ.ಶ್ಯಾನಭಾಗರಿಂದ ತೊಡಗಿ ಚಿತ್ತಾಲ, ಶಾಂತಿನಾಥ ದೇಸಾಯಿ, ಜಯಂತ ಕಾಯ್ಕಿಣಿ, ವಿವೇಕ ಶಾನಭಾಗ ಮುಂತಾದ ಖ್ಯಾತನಾಮರ ಜೊತೆ ಹೊಸ ತಲೆಮಾರಿಗೆ ಸೇರಿದ ಬಹುದೊಡ್ಡ ಕತೆಗಾರರ ಪಡೆಯೇ ಉತ್ತರಕನ್ನಡದ ಸೊಗಡನ್ನು ಕನ್ನಡ ಸಣ್ಣಕತೆಗೆ ಧಾರೆ ಎರೆದಿದೆ. ಶ್ರೀಧರ ಬಳಗಾರ, ಅಶೋಕ ಹೆಗಡೆ, ಉಲ್ಲಾಸ ಹೆಗಡೆ, ಚಿಂತಾಮಣಿ ಕೂಡ್ಲೆಕೆರೆ, ಸುನಂದಾ ಪ್ರಕಾಶ ಕಡಮೆ, ಸಂದೀಪ ನಾಯಕ, ಅನುಜಯಾ ಎಸ್ ಕುಮಟಾಕರ್, ಕಾವ್ಯಾ ಕಡಮೆ, ಪದ್ಮನಾಭ ಭಟ್ ಶೇವ್ಕಾರ, ಪ್ರಕಾಶ್ ನಾಯಕ್, ಭಾಸ್ಕರ ಹೆಗಡೆ, ಸಚ್ಚಿದಾನಂದ ಹೆಗಡೆ ಮುಂತಾದವರಲ್ಲದೆ ಇನ್ನೂ ಹಲವರು ಸಣ್ಣಕತೆಗಳ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಗಮನಾರ್ಹ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನಿತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇವರುಗಳು ನಮಗೆ ದಕ್ಕಿಸಿದ ಹನೇಹಳ್ಳಿ, ಗೋಕರ್ಣ, ಹೊನ್ನಾವರ, ಶಿರಸಿ, ಅಂಕೋಲೆ, ಶರಾವತಿ, ಗಂಗಾವಳಿ, ಪಾಪನಾಶಿನಿ, ಅಘನಾಶಿನಿ, ಅಳಿವೆ ಬಾಗಿಲು, ಯಕ್ಷಗಾನ ಬಯಲಾಟ, ದೋಣಿ-ಲಾಂಚುಗಳ ಪ್ರಯಾಣ ಎಲ್ಲ ಸೇರಿ ನಮಗೆ ಉತ್ತರಕನ್ನಡ ಎಂದರೆ ಇದು ಎಂಬಂಥ ಏನು ಒಂದು ಚಿತ್ರ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ, ಅದು ನಿಜವಾದ ಉತ್ತರಕನ್ನಡವೇ ಎನ್ನುವ ಪ್ರಶ್ನೆ ಇದೆ.

ಭಾರತೀಯ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ ಒಂದು ಭಾರತ ಕೂಡ ಇಂಥ ಜಿಜ್ಞಾಸೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದ್ದನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ನೆನೆಯಬಹುದು. ಭಾರತೀಯ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಭಾರತ ನಿಜವಾದ ಭಾರತವಾಗಿರದೆ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹೊರದೇಶಗಳಲ್ಲೇ ನೆಲೆಯಾದ ಭಾರತೀಯ ಮೂಲದ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಸಾಹಿತಿಗಳ ಅರೆಬರೆ ನೆನಪು ಮತ್ತು ಕಲ್ಪನೆಯ ಒಂದು ಭಾರತವಾಗಿದೆ ಎನ್ನುವ ಆರೋಪವಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ನಮಗೆ ಸಿಗುವ ಭಾರತದ ಚಿತ್ರವೇನಿದೆ ಅದು ಭಾರತದ ಕತೆಗಳನ್ನು ಹೇಳುವ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಿಗುವ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಲಾಗದಷ್ಟು ಭಿನ್ನವಾಗಿರುವುದು ಕೂಡ ನಿಜ. ಇಲೈಟ್ ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಅಂತರ್ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಐಷಾರಾಮಿ ಭವ್ಯ ಬಂಗಲೆಯಲ್ಲಿ ವಾಸವಿರುವ ಭಾರತದ ಮಧ್ಯಮವರ್ಗದವರ ಕೌಂಟುಂಬಿಕ ಕತೆಗಳನ್ನು ಹೇಳುವ, ವಿದೇಶದಲ್ಲಿ ಡ್ಯುಯೆಟ್ಟುಗಳ ಚಿತ್ರೀಕರಣ ಮಾಡುವ ಬಾಲಿವುಡ್ ಸಿನಿಮಾಗಳ ಹಾಗೆಯೇ ‘ಹೊರಗಿನ’ವರಿಗೆ ಹೊರಗಿನವರ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿಕೊಡುವ ಭಾರತ ಮತ್ತು ನಮ್ಮದೇ ಕನ್ನಡ, ಹಿಂದಿ, ಬಂಗಾಳಿ, ಗುಜರಾಥಿ, ತಮಿಳು, ತೆಲುಗು ಭಾಷೆಯ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ನಮಗೆ ಸಿಗುವ ಭಾರತ ಏಕೆ ಭಿನ್ನ? ವಿದೇಶದಲ್ಲೇ ನೆಲೆನಿಂತ ಸಲ್ಮಾನ್ ರಶ್ದಿ, ನೈಪಾಲರುಗಳಿಗೆ ದಕ್ಕುವ/ದಕ್ಕದ ಭಾರತ ಯಾವುದು?

ಇವೇ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ನಾವು ನಗರದಲ್ಲಿ ನೆಲೆನಿಂತ ನಮ್ಮ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಬಾಲ್ಯ, ತಾರುಣ್ಯಗಳನ್ನು ನೆಚ್ಚಿ ಬರೆಯುತ್ತಿರುವ ಹೊಸ ತಲೆಮಾರಿನ ಕತೆಗಾರರ ವಿಷಯದಲ್ಲಿಯೂ ಎತ್ತುವುದು ಸಾಧ್ಯವಿದೆ. ಗಿರೀಶ್ ಕಾರ್ನಾಡ್ ಅವರು ಬೆಂಗಳೂರನ್ನೇ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿರಿಸಿಕೊಂಡ ಒಂದೇ ಒಂದು ಕಾದಂಬರಿ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಬಂದಿಲ್ಲ ಎಂದಿರುವುದರ ಹಿಂದಿರುವ ಕಾರಣಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುಶಃ ಇದೂ ಒಂದಾಗಿರುವುದು ಸಾಧ್ಯವಿದೆ.

ಇಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯೀಕರಣದ ಅಪಾಯ ಮತ್ತು ಮಿತಿಗಳನ್ನು ಮರೆಯದೇ, ಒಂದು ಸೀಮಿತ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಲವೊಂದು ಅಂಶಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದಷ್ಟೇ ಮುಂದಿನ ಮಾತುಗಳನ್ನಾಡುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಲೇಖಕನೂ ಅನನ್ಯ ಮತ್ತು ಅಸ್ಮಿತೆಯ ಪ್ರತಿರೂಪ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಗೌರವಪೂರ್ವಕ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡೇ ಈ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಆಡುತ್ತಿದ್ದೇನೆ.

ಸ್ಥೂಲವಾಗಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ, ಈ ಯಾವತ್ತೂ ಕತೆಗಾರರು ಕತೆ ಬರೆಯುವ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಉತ್ತರಕನ್ನಡದಿಂದ ದೂರವಾಗಿ ಮುಂಬಯಿ, ಬೆಂಗಳೂರು, ಧಾರವಾಡ ಮುಂತಾದ ಕಡೆ ನೆಲೆಯಾದವರು ಎನ್ನುವುದು. ಹಾಗಿದ್ದೂ ಇವರು ತಮ್ಮ ಬಾಲ್ಯ, ತಾರುಣ್ಯದ ಉತ್ತರಕನ್ನಡದ ಸ್ಮೃತಿಯನ್ನೇ ನೆಚ್ಚಿಕೊಂಡು ಕಥಾಜಗತ್ತನ್ನು ಕಟ್ಟುತ್ತ ಬಂದಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ, ಬಹುಶಃ ಶ್ರೀಧರ ಬಳಗಾರ ಒಬ್ಬರನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ಪೂರ್ತಿಯಾಗಿ ಉತ್ತರಕನ್ನಡದ ಗಡಿರೇಖೆಯ ಒಳಗೇ ತಮ್ಮ ಕಥಾಜಗತ್ತನ್ನು ಸೃಜಿಸಿಕೊಂಡ (ಮತ್ತು ಸ್ವತಃ ನೆಲೆಯಾದ) ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಕತೆಗಾರ ಇಲ್ಲಿಂದ ಬಂದಿಲ್ಲ. ಉತ್ತರಕನ್ನಡದ ಕತೆಗಾರರು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಪಡಿಮೂಡಿಸಿದ ಕಥಾಜಗತ್ತು ಉತ್ತರಕನ್ನಡದ ಗಡಿರೇಖೆಗಳ ಋಣ ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡೇ ಹುಟ್ಟಿರುವುದು ಎನ್ನುವುದು ನಿಜವಾಗಿದ್ದೂ ಅದು ಬೇರೆಬೇರೆ ಕಾರಣಗಳಿಂದಾಗಿ ಅವರ ಕಲ್ಪನೆ, ಆಸೆ, ನಿರೀಕ್ಷೆಗಳ ಒಂದು ಕಥಾಜಗತ್ತೇ ಹೊರತು ವಾಸ್ತವದ ಉತ್ತರಕನ್ನಡ ಅಲ್ಲ. ಬಾಲ್ಯ ತಾರುಣ್ಯದಾಚೆ ಪ್ರಬುದ್ಧನಾದ ಗ್ರಹಸ್ಥ ಜೀವನವನ್ನು ಇಲ್ಲಿಯೇ ಇದ್ದು, ವೃತ್ತಿಗಾಗಿಯೋ ಕೃಷಿಗಾಗಿಯೋ ಇಲ್ಲಿಯೇ ನೆಲೆಯಾಗಿ ತಮ್ಮ ಅನುಭವದ ಕಥಾಜಗತ್ತನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಡಬಲ್ಲ ಅವಕಾಶ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕತೆಗಾರರಿಗೆ ಇರಲೇ ಇಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದು ಇಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಅಂಶ.

ಕತೆಗಾರ ಫಿಕ್ಷನಲೈಸ್ಡ್ ವಾಸ್ತವವನ್ನಲ್ಲದೆ (ಕಲ್ಪಿತ ವಾಸ್ತವ) ಬೇರೆ ವಾಸ್ತವವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವಾಗ ಅದು ವರದಿಯ ಧಾಟಿ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲವೆ ಎನ್ನುವ ಜಿಜ್ಞಾಸೆಯಿದೆ. ತನ್ನ ನೇರ ಅನುಭವದಾಚೆಯ ಏನನ್ನೂ ಬರೆಯಲಾರೆ ಎನ್ನುವ ಬರಹಗಾರ ಕಂಫರ್ಟ್ ಜೋನ್ ಬಿಟ್ಟು ಬರೆಯುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವ ಇನ್ನೊಂದು ಜಿಜ್ಞಾಸೆಯೂ ಇದೆ. ಈ ಚರ್ಚೆಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಇಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಸದೆ, ಇದಕ್ಕೆ ಬಹುಶಃ ಸೂಕ್ತವಾದ ಉತ್ತರವನ್ನು ಈಗಾಗಲೇ ಕೆ ಪಿ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿಯವರು ತಮ್ಮ ಕತೆ-ಕಾದಂಬರಿಗಳ ಮೂಲಕವೇ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ ಎಂದಷ್ಟೇ ಸೂಚಿಸಿ ಮುಂದೆ ಹೋಗಬಹುದು.

ಎರಡನೆಯದಾಗಿ, ಇವರು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಉತ್ತರಕನ್ನಡದ ನೆಲ-ಜಲ-ಮಂದಿ ಒಂದು ಬಗೆಯ ಫಿಕ್ಷನಲೈಸ್ಡ್ ರೊಮಾಂಟಿಸಿಸಮ್‌ಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿದ್ದು ಎನ್ನುವುದು. ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಗಮನಿಸಿದರೆ ಉತ್ತರಕನ್ನಡದ ಕತೆಗಾರರು ಸೃಷ್ಟಿಸುವ ಪಾತ್ರಗಳು, ಮನುಷ್ಯ ಸಂಬಂಧಗಳು, ಕುಟುಂಬಗಳು, ಅಲ್ಲಿನ ಸಂಘರ್ಷಗಳು ನವ್ಯ, ದಲಿತ, ಬಂಡಾಯದಂಥ ಚೌಕಟ್ಟಿಗೆ ಸಿಲುಕುವುದೇ ಇಲ್ಲ. ಶಾಂತಿನಾಥ ದೇಸಾಯಿ ಮತ್ತು ಯಶವಂತ ಚಿತ್ತಾಲರನ್ನೂ ಸೇರಿಸಿಯೇ ಈ ಮಾತು ನಿಜ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು. ಹಾಗಾಗಿಯೇ, ಅದೊಂದು ಬೇರೆಯೇ ಜಗತ್ತಿನ ಸೃಷ್ಟಿ ಎಂಬುದು ವಿಚಿತ್ರವಾದರೂ ನಿಜ. ಮತ್ತು ಇದರಿಂದಾಗಿ, ನವ್ಯೋತ್ತರ ಕನ್ನಡ ಕಥಾಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಉತ್ತರಕನ್ನಡದ ಕತೆಗಾರರೇ ಒಂದು ಮಾದರಿ ಮತ್ತು ಚೌಕಟ್ಟು ಒದಗಿಸಿದರು ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಲೇ ಅಂಥ ಮಾದರಿ, ವಾಸ್ತವ ಚಿತ್ರಣದ ಸೋಗು ಹೊತ್ತಿದ್ದರೂ ಕಲ್ಪನಾವಿಲಾಸವನ್ನೇ ಹೆಚ್ಚುಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಪೋಷಿಸುತ್ತ ಬಂತು ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದು ಮುಖ್ಯ. ಇವರ ಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಬರುವ ಪಾತ್ರಗಳು, ಅವರ ನಡೆನುಡಿ ನಾವು ದಿನನಿತ್ಯ ನೋಡುವ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಸೇರಿದಂತಿರುವುದಿಲ್ಲ, ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಎದುರಾಗುವಂಥವಲ್ಲ ಎನಿಸುತ್ತದೆ.

ಮೂರನೆಯದಾಗಿ, ಈ ಕತೆಗಾರರಲ್ಲಿ ತೊಂಬತ್ತು ಶೇಕಡಾಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕತೆಗಾರರು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ‘ಇವಿಲ್’ ಕಣ್ಮರೆಯಾದಂತಿರುವುದು. ಇದನ್ನೇ ಸ್ವಲ್ಪ ಬೇರೆ ರೀತಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ನವಿರುತನ, ಭಾವುಕತೆ, ಮಾನವೀಯ ಸಂಬಂಧ, ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕ ನಿರೂಪಣೆ, ರೂಪಕಗಳ ಮಹತ್ವ - ಈ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕತೆಗಳ ಸಾಮಾನ್ಯ ಲಕ್ಷಣ ಎಂದು ಸಾಮಾನ್ಯೀಕರಣಗೊಳಿಸಿ ಹೇಳಬಹುದಾದಷ್ಟು ಅತಿಯಾದ, ಎದ್ದುಕಾಣುವ ಲಕ್ಷಣ ಆಗಿರುವುದು. ಈ ಮೂರೂ ಅಂಶಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಪೂರಕವಾಗಿ, ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಒಂದರಿಂದ ಇನ್ನೊಂದನ್ನು ವಿಂಗಡಿಸಿ ನೋಡಲಾಗದಷ್ಟು ಸೇರಿ ಹೋದಂತಿರುವುದು ನಿಜ. ಒಂದು ಪುಟ್ಟ ಉದಾಹರಣೆ ನೀಡುವುದಾದರೆ, (ಇದು ನನ್ನ ‘ಒರಿಜಿನಲ್’ ಚಿಂತನೆಯಲ್ಲ) ಜಯಂತ ಕಾಯ್ಕಿಣಿಯವರ ‘ಒಪೆರಾ ಹೌಸ್’ ಕತೆಯ ಸಿನಿಮಾ ಟಾಕೀಸಿನ ಗೇಟ್‌ಕೀಪರ್ ಇಂದ್ರನೀಲ, ಸಿನಿಮಾ ನೋಡಲು ಬಂದು ಮರೆತು ಹೋಗಿರಬಹುದಾದ ಒಂದು ಫ್ಲಾಸ್ಕ್ ನೋಡುತ್ತಲೇ ಅದು ಆಸ್ಪತ್ರೆಗೆ ಹೊರಟಿರಬಹುದಾದ ಒಂದು (ಆಸ್ಪತ್ರೆಯ ನೆನಪೇ) ಮಾನವೀಯ ಸ್ಪಂದನವನ್ನುಂಟು ಮಾಡಬಲ್ಲಂಥ ಕಲ್ಪನೆಗೆ ತುತ್ತಾಗುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ ಅವನಂಥ ಬಡವ ಯಾರೋ ಬಿಟ್ಟುಹೋದ ಫ್ಲಾಸ್ಕ್ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಬಿದ್ದರೆ ಯಾರಿಗೂ ಗೊತ್ತಾಗದ ಹಾಗೆ ಅದನ್ನು ಒಳಹಾಕುವ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತ್ರ ಯೋಚಿಸುತ್ತಾನೆ ಎನ್ನುವುದು ‘ಇವಿಲ್’. ಇಂಥ ಉದಾಹರಣೆ ನಮ್ಮ ಯಾವುದೇ ಉತ್ತರಕನ್ನಡದ ಕತೆಗಾರನ ಯಾವುದೇ ಕತೆಯನ್ನು ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಂಡರೂ ಸಿಗುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವುದು ಅಪರೂಪದ ಅಪವಾದಗಳೊಂದಿಗೆ ಸತ್ಯ.

ನಾಲ್ಕನೆಯದಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಎಲ್ಲಾ ಕತೆಗಾರರು ಬರೆದ ಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗತ/ಕೌಟುಂಬಿಕ ಚಿತ್ರ ಸಿಗುತ್ತದೆಯೇ ಹೊರತು ಸಾಮಾಜಿಕ/ರಾಜಕೀಯ ಚಿತ್ರಗಳು ಸಿಗುವುದು ತೀರ ಕಡಿಮೆ. ಹೀಗಾಗಿ ನಮಗೆ ಉತ್ತರಕನ್ನಡದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದ ಚಿತ್ರಗಳು, ಅಲ್ಲಿನ ಕೈಗಾ, ಸೀಬರ್ಡ್, ಉಷ್ಣ ವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರ ಇತ್ಯಾದಿಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ನಡೆದ ಸಾಮಾಜಿಕ/ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರತಿಸ್ಪಂದನವನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವಂಥ ಕಥಾನಕಗಳು ಇಲ್ಲಿಂದ ಬಂದಿಲ್ಲ. ಬಹುಶಃ ಅಶೋಕ ಹೆಗಡೆಯವರ ಅಶ್ವಮೇಧ ಕಾದಂಬರಿ ಇದಕ್ಕೊಂದು ಅಪವಾದ ಅನಿಸುತ್ತದೆ.

ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಅಂಶವೆಂದರೆ, ರಾಜು ಹೆಗಡೆಯವರ ಕತೆಗಳು ಈ ಅಂಶಗಳಿಂದ ಕಳಚಿಕೊಂಡು ನಿಲ್ಲುತ್ತವೆ ಎನ್ನುವುದು. ಇವರ ಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಬರುವ ಪಾತ್ರಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಸಾಚಾ ಆಗಿ, ರೊಮ್ಯಾಂಟಿಸಂ ಇಲ್ಲದ ಒರಟುತನದಿಂದ, ಒಬ್ಬ ಹಳ್ಳಿಗನ ಇವಿಲ್ ಕೂಡ ಸಹಜ ಎಂದು ಅನಿಸುವಂತೆ ಮೂಡಿಬರುತ್ತವೆ. ಇಲ್ಲಿ ಕೊಲೆ ಮಾಡಬಲ್ಲ ಭಾವ, ಮೈದುನರು, ಯಕ್ಷಗಾನ ಬಯಲಾಟದ ಟೆಂಟಿಗೆ ಬೆಂಕಿ ಹಚ್ಚಬಲ್ಲ ಕಟ್ಟಾ ಜಿದ್ದಿನ ಊರ ಮಂದಿ, ಕಳ್ಳನಾಟ ಸಾಗಿಸುವ ದಂಧೆಯನ್ನು ಹೊಟ್ಟೆಪಾಡಿನ ಅನಿವಾರ್ಯ ಎಂದು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುವ ಮತ್ತು ಆದರ್ಶದ ಮೌಲ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ರಾಜಿ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಯಕಃಶ್ಚಿತ್ ಮನುಷ್ಯರು ಕಾಣಸಿಗುತ್ತಾರೆ. ಇವರು ಎಕ್ಸ್‌ಟ್ರಾ ಮ್ಯಾರಿಟಲ್ ಸಂಬಂಧವನ್ನು, ಸೆಕ್ಸನ್ನು, ಕುಡಿತವನ್ನು ಒಂದು ಬೇರೆಯೇ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಭ್ರಮಿಸಬಲ್ಲ ಮನುಷ್ಯರು. ‘ಇಲ್ಲಿ ನಾನು ಮೊದಲೇ ಟುವಾಲು ಇಟ್ಟಿದ್ದೆ’ ಎಂಬ ತಕರಾರು ತೆಗೆದು ಜಗಳ ಮಾಡಬಲ್ಲ ಸಾಮಾನ್ಯ ಮನುಷ್ಯರು ಇವರ ಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ನಾಚಿಕೆಪಡದೆ ಪಾತ್ರವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಸಾಮಾನ್ಯತನ, ಸರಳತೆ ವಸ್ತು, ವಿಷಯ ಮತ್ತು ಎರಡರ ಸಾಮಾಜಿಕ, ತಾತ್ವಿಕ ಆಯಾಮಗಳ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಕೂಡಾ ರಾಜು ಹೆಗಡೆಯವರಿಗೆ ಕತೆಗೊಂದು ಆಹ್ವಾನವಾಗುವುದು ನಾವು ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಸಂಗತಿ. ಇದು ರಾಜು ಹೆಗಡೆಯವರಲ್ಲಿ ನಾನು ಗುರುತಿಸುವ ಮಹತ್ವದ ಒಂದು ಅಂಶ.

ಕಳೆದ ವರ್ಷ, 2017ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಬರಹಗಾರರು ಕಲ್ಕತ್ತಾದ ಅಮಿತ್ ಚೌಧುರಿಯವರ ಮುಂದಾಳ್ತನದಲ್ಲಿ Against Storytelling ಎಂಬ ವಿಚಾರ ಸಂಕಿರಣ, ಕಮ್ಮಟ ಎಲ್ಲ ಹಮ್ಮಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಸಾಕಷ್ಟು ಹಿಂದಿನಿಂದಲೂ ಇಂಥ ಒಂದು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಅಮಿತ್ ಚೌಧುರಿಯವರು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತಲೇ ಬಂದವರು. ಈ ಬಗ್ಗೆ ಅವರು ಮತ್ತು ಅವರ ಕೃತಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆದವರು ಸಾಕಷ್ಟು ಚರ್ಚೆ, ಜಿಜ್ಞಾಸೆ ನಡೆಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ನಿಟ್ಟಿನ ಹೆಚ್ಚು ಆಳವಾದ ಚರ್ಚೆಯಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿಯುಳ್ಳವರು ಅಮಿತ್ ಚೌಧುರಿಯವರ ಸಂಪಾದಕತ್ವದಲ್ಲಿ ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್ ಹೊರತಂದಿರುವ Literary Activism ಎನ್ನುವ ಕೃತಿಯನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು. ಆದರೆ ಅತ್ಯಂತ ಸುಂದರವಾಗಿ ಈ ವಿಚಾರವನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಿದ್ದು ಮಾತ್ರ ಅರವಿಂದ ಕೃಷ್ಣ ಮೆಹರೋತ್ರ ಅವರೇ. ಅವರು Against Storytelling ಕುರಿತಾಗಿಯೇ ಅಶೋಕಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವು ದ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಈಸ್ಟ್ ಆಂಗ್ಲಿಯಾದೊಂದಿಗೆ ಜಂಟಿಯಾಗಿ ಆಯೋಜಿಸಿದ್ದ ನಾಲ್ಕನೆಯ ಅಂತರ್ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಚಾರಸಂಕಿರಣದಲ್ಲಿ ಓದಿದ ಪ್ರಬಂಧದ ಪೂರ್ಣ ಪಠ್ಯ ‘ನನಗೆ ರೆಕ್ಕೆಗಳಿಲ್ಲ’ ಈಗಲೂ ಅಂತರ್ಜಾಲದಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಹಿಂದಿ ಕಥೆಗಾರ, ಕವಿ ವಿನೋದ್ ಕುಮಾರ್ ಶುಕ್ಲ ಅವರನ್ನು ಉದ್ಧರಿಸುತ್ತ ಇದೇ ಅಂಶವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ ಬಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಮನೋಜ್ಞವಾಗಿದೆ.

ನಮಗೆಲ್ಲ ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಸಂಗತಿಗಳು ಇಷ್ಟ. ಸಾಮಾಜಿಕವಾಗಿ, ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ, ತಾತ್ವಿಕವಾಗಿ ಅತ್ಯಂತ ಸುಸಂಬದ್ಧವಾದ, ಅರ್ಥಪೂರ್ಣವೂ, ಸಮಕಾಲೀನವೂ, ಮಹತ್ವವುಳ್ಳದ್ದೂ ಇಶ್ಯೂಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತ್ರ ಕತೆಗಾರರು ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಪುರಸ್ಕಾರ ಎಲ್ಲ ದಕ್ಕಬೇಕಾದರೆ ಬಹುಶಃ ಇದೆಲ್ಲ ಅನಿವಾರ್ಯವೇನೊ. ನೀವು ಗಮನಿಸಿ, ಇಂಥ ಬರಹಗಳಿಗೆ ಒಂದು ವಿಚಿತ್ರವಾದ ‘ಭಾರ’ - ಒಜ್ಜೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಇವು ಹಾರುತ್ತಲೇ ಇರಬೇಕಾದ ಗರಿಯ ಲಘುತನದಿಂದ ದೂರ. ಆದರೆ ದೂರ ಗಗನದಲ್ಲಿ ಹಾರುವ ಹಕ್ಕಿ ತನಗೆ ರೆಕ್ಕೆ ಇದೆ ಎಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕೇ ಭೂಮಿಯನ್ನು ‘ಬಿಟ್ಟು’ ದೂರವಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಅದೇ ಭೂಮಿಗೆ ಮರಳಿ ಬರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಅದಕ್ಕೆ ತಾನು ಹೀಗೆ ನೆಲದಿಂದ ದೂರವಾಗುತ್ತಿರುವುದಾಗಲೀ, ಮತ್ತೆ ನೆಲಕ್ಕೇ ಮರಳಿ ಬರುತ್ತಿರುವುದಾಗಲೀ ಅರಿವಿದೆಯೋ ಇಲ್ಲವೊ. ಆದರೆ ಚಿಟ್ಟೆಯೊಂದಕ್ಕೆ ಅಂಥ ರೆಕ್ಕೆಗಳಿಲ್ಲ. ಅದು ಸದಾ ನೆಲಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಹಾರುತ್ತ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ. ಈ ರೂಪಕ ವಿನೋದ್ ಕುಮಾರ್ ಶುಕ್ಲ ಅವರ ಒಂದು ಕವಿತೆಯಿಂದ ಆರಿಸಿದ್ದು. ಮೆಹರೋತ್ರ ಅವರು ಶುಕ್ಲ ಅವರ ಒಂದು ಸುಂದರ ಕತೆಯನ್ನು ಅನುವಾದಿಸಿ ಅಲ್ಲಿ ಓದುತ್ತಾರೆ. ಸಂತೆಮಾಳಕ್ಕೆ ಬಂದು ಎರಡೂ ಕೈಗಳಲ್ಲಿ ಎರಡು ಕೈಚೀಲ (ಒಂದು ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಹರಿದಿದೆ ಕೂಡ) ಹಿಡಿದು, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಿಷ್ಟು ಬಟಾಟೆ, ಹೂಕೋಸು, ಹಸಿರು-ಕೆಂಪು ಹಸಿಮೆಣಸು, ಒಂದು ಗರಂಮಸಾಲೆಯ ಪುಟ್ಟ ಪ್ಯಾಕೆಟು ಇತ್ಯಾದಿ ತುಂಬಿಕೊಂಡು ಹೊರಟ ಒಬ್ಬ ಸಾಮಾನ್ಯನ ಕಿಸೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಹತ್ತು ರೂಪಾಯಿಯ ನೋಟು ತಾನಾಗಿರಲು ಬಯಸುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಶುಕ್ಲ ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ.

ನಮ್ಮ ಬರವಣಿಗೆಗೆ ಒಂದು ವಿಚಿತ್ರವಾದ ಒತ್ತಡ ಇದೆ, ಭಾರ ಇದೆ. ಜ್ಞಾನದ ಒಜ್ಜೆಯೊ, ವಿಚಾರದ ಭಾರವೋ, ಗೊತ್ತಿದೆ ಎಂಬ ಅಹಂಕಾರದ ತೂಕವೋ ಅದರ ಅನಿವಾರ್ಯ ಎಂಬಂತೆ, ಮೂಳೆಗಂಟಿದ ಕೊಬ್ಬಿನಂತೆ ಉಳಿದು ಬಿಡುತ್ತದೆ. ಈ ಭಾರವನ್ನು ಕಳೆಯುವುದು ಒಬ್ಬ ಬರಹಗಾರನ ಗುರಿಯಾಗಬೇಕು ಎಂಬರ್ಥದ ಮಾತನ್ನು ಕೆಲ್ವಿನೊ ಆಡಿದ್ದಾನಂತೆ. ಅರ್ಥದ ಹಂಗಿನಿಂದ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಮುಕ್ತಗೊಳಿಸುವುದು ಕಾವ್ಯ ಎನ್ನುವ ಕೀರಂ, ಬೇಂದ್ರೆ ಅದನ್ನು ಮಾಡಿದರು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಬರಹದ ಭಾರ ನಿವಾರಿಸುತ್ತ ಕಥನದ ಬದುಕನ್ನು ಹಗುರಗೊಳಿಸುವ ಕ್ಷಣವೊಂದು ನಮ್ಮ ನಿಮ್ಮ ಬದುಕಿನಲ್ಲೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಅದು ನಮಗೆ ಅರ್ಥವಾಗುವುದು ಮುಖ್ಯ. ಆಗ, ಚಿಂತೆ - ಬಿಡಿಹೂವ ಮುಡಿದಂತೆ ಅನಿಸಬಹುದು. ಚಿಂತೆ ಬಿಡಿ, ಹೂವ ಮುಡಿದಂತೆ ಎಂದೂ ಅನಿಸಬಹುದು. ಅಮ್ಮನ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆಯುತ್ತ ಶುಕ್ಲ ಒಂದೆಡೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ, ಕತ್ತಲಿರುವಾಗಲೇ ಎದ್ದು ಮನೆಗೆಲಸಕ್ಕೆ ತೊಡಗುತ್ತಿದ್ದ ಅಮ್ಮ ಎಲ್ಲರೂ ಮಲಗಿದ ನಂತರ ತಾನು ಚಾಪೆಗೆ ಬೆನ್ನೂರುತ್ತಾಳೆ. ಒಲೆಗೆ ತುರುಕಿದ ಸೆಗಣಿಯ ಬೆರಣಿಯ ಮೇಲೆ ಇರುವೆಯೊಂದು ಹರಿಯುತ್ತಿದ್ದರೆ ಕೈ ಸುಟ್ಟುಕೊಂಡಾದರೂ ಅವಳು ಬೆರಣಿಯನ್ನು ಒಲೆಯಿಂದ ಹೊರತೆಗೆದು ಇರುವೆಯನ್ನು ಉಳಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಅವಳ ಕೈಬೆರಳ ಸುಟ್ಟಗಾಯ ಮಾಯುವ ಮೊದಲೇ ಇನ್ನೆಲ್ಲೊ ಸುಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ. ತನ್ನ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಎಲ್ಲ ಬಗೆಯ ಬೇಗೆಯಿಂದ ಕಾಪಾಡಲು ಅವಳು ಇದಕ್ಕೆಲ್ಲ ಸದಾ ಸಿದ್ಧಳಾಗಿಯೇ ಇರುತ್ತಾಳೆ. ಯಾಕೆಂದರೆ, ಅವಳು ಅಮ್ಮ. ಶುಕ್ಲ ಅವರ ಬರಹಗಳನ್ನು ಓದುವುದೆಂದರೆ ನಮಗೆ ಈಗಾಗಲೇ ಗೊತ್ತಿರುವುದರ ಫಿಕ್ಷನಲೈಸ್ಡ್ ವರ್ಶನ್ ಓದಿದಂತಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ನಮ್ಮ ಸ್ಮೃತಿಯ ಮಾರ್ಜಿನ್ನುಗಳಲ್ಲಿ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಬರೆದು-ಅಳಿಸಿ ಮಾಡಿದ ಇಂಪಾರ್ಟೆಂಟ್ ಪಾಯಿಂಟುಗಳಿರುತ್ತವಲ್ಲ, ಅವುಗಳನ್ನೇ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ನೆನೆಯುವಂತೆ - ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಅರವಿಂದ ಕೃಷ್ಣ ಮೆಹರೋತ್ರ.

ರಾಜು ಹೆಗಡೆಯವರ ಒಂದು ಕತೆಯಿದೆ, ಚಾವಿ ಅಂತ ಅದರ ಹೆಸರು. ಅಲ್ಲೇನಪ್ಪ ಎಂದರೆ, ಗಂಡ ಹೆಂಡತಿ ಇಬ್ಬರೂ ದುಡಿಯುವವರು. ಹೆಂಡತಿಗೆ ಬೇಗ ಹೊರಡಬೇಕು. ಗಂಡನಿಗೆ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಹೋದರಾಯ್ತು. ಆದರೂ ಇಬ್ಬರೂ ಬೇಗ ಎದ್ದು ಮನೆವಾರ್ತೆಯ ಕೆಲಸಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಹಂಚಿಕೊಂಡು ಲಗುಬಗೆಯಿಂದಲೇ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಹೆಂಡತಿ ಮನೆಗೆ ಬೀಗ ಹಾಕಿದರೆ, ಅವಳನ್ನು ಬಸ್ಸಿನ ತನಕ ಬಿಡಲು ಶೆಡ್ಡಿನಿಂದ ಗಾಡಿ ಹೊರತೆಗೆಯುವ ಕೆಲಸ ಗಂಡನದು. ಮಳೆ ಬರುತ್ತಿದೆ ಅಂತ ಬೈಕಿನ ಬದಲು ಕಾರು ಹೊರತೆಗೆವ ಗಂಡ ಕೊರಕಲು ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಬಸ್‌ಸ್ಟ್ಯಾಂಡ್ ತಲುಪಿದಾಗ ಬಸ್ಸು ಆಗಷ್ಟೇ ಹೊರಟಿದೆ. ಸರಿ, ಮುಂದಿನ ಸ್ಟಾಪಿನಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅದನ್ನೇ ಹಿಂಬಾಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಮತ್ತೆ ಬಸ್ಸು ತಪ್ಪುತ್ತದೆ. ತಮಾಶೆ ಎಂದರೆ ಬೇಕಿದ್ದ ಬಸ್ಸು ಅದಲ್ಲವೇ ಅಲ್ಲ. ಅಂತೂ ಹೆಂಡತಿಯನ್ನು ಮುಂದಿನ ಸ್ಟಾಪಿನಲ್ಲಿ ಇಳಿಸಿ ಮನೆಗೆ ಮರಳಿದರೆ ಮನೆಯ ಬೀಗದ ಕೈ ಹೆಂಡತಿಯ ಬಳಿಯೇ ಉಳಿದಿರಬೇಕೆಂಬುದು ಹೊಳೆಯುತ್ತದೆ. ಫೋನು ಕೂಡ ಮನೆಯೊಳಗಿದೆ. ಬರ್ಮುಡಾದಲ್ಲೇ ಹೊರಟಿದ್ದರಿಂದ ಡ್ರೆಸ್ಸು ಮಾಡುವುದಕ್ಕೂ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲದ ಸ್ಥಿತಿ. ಸರಿ, ಮತ್ತೆ ಇಳಿಸಿದಲ್ಲಿಗೇ ಹೋದರೆ ಬಸ್ಸು ಹೊರಟುಹೋಗಿದೆ. ಎಲ್ಲೋ ರೇಂಜು ಸಿಗುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಆಸೆಯಿಂದ ಫೋನ್ ಮಾಡುತ್ತಲೇ ಉಳಿಯುವ ಗೂಡಂಗಡಿಯವನಿಗೆ ಕೊನೆಗೂ ಇವನ ಹೆಂಡತಿ ಲೈನಿಗೆ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ. ಬೇರೆ ದಾರಿಯಿಲ್ಲದೆ ಮನೆಗೆ ಮರಳಿದರೆ ಹೆಂಡತಿ ಕುಳಿತಲ್ಲೇ ಕಾರಿನ ಸೀಟಿನಲ್ಲಿ ಬೀಗದ ಕೈ ಬೆಚ್ಚಗೆ ಕೂತಿದೆ!

ಇಷ್ಟೇ ಕತೆ. ಇದರಲ್ಲೇನಿದೆ ಅಂಥಾದ್ದು ಎಂದು ಅನಿಸುವುದು ಸಹಜವೇ. ಆದರೆ, ತನ್ನ ಮನೆಯೊಳಗೆ ತಾನೇ ಹೋಗಲಾರದ ಅಸಹಾಯಕತೆಯೊಂದಿಗೆ ನಿಂತ ಒಬ್ಬ ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಕಾರಿನ ಸೀಟಿನಲ್ಲಿ ಬೀಗದ ಕೈ ಕಂಡಾಗ ತಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಆಗುವ ಒಂದು ಅನುಭೂತಿ ಏನಿದೆ, ಅದು ಸಣ್ಣದಲ್ಲ. ಅದೆಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದು ಎನ್ನುವುದು ಅನುಭವಿಸಿದವರಿಗಷ್ಟೇ ಗೊತ್ತಿರುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವುದು ಕೂಡ ಸತ್ಯ. ಕತೆ ಇರುವುದು ಆ ಒಂದು ಕ್ಷಣದ ಕುಶಿಯಲ್ಲಿ, ಸಂಭ್ರಮದಲ್ಲಿ, ನಿರಾಳತೆಯಲ್ಲಿ. ಆದರೆ ಈ ಕುಶಿಗೆ ಯಾವ ಸಾಮಾಜಿಕ, ತಾತ್ವಿಕ, ರಾಜಕೀಯ ಆಯಾಮವೂ ಇಲ್ಲ, ಹಾಗಾಗಿ ಅವುಗಳ ಭಾರವಾಗಲೀ, ಕಥನದ ಒಜ್ಜೆಯಾಗಲೀ ಇಲ್ಲ. ಬೀಗದ ಕೈಯಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಒಮ್ಮೆಗೇ ಎತ್ತುವ, ನಿವಾರಿಸುವ ಕೆಲಸವನ್ನಷ್ಟೇ ಈ ಕತೆ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ.

ರಾಜೂ ಹೆಗಡೆ ನನಗೆ ಮುಖ್ಯ ಎನಿಸುವುದು ಇಂಥ ಕಾರಣಗಳಿಗೆ. ಅವರು ನಮಗೆ ನಾವು ಕಾಣದೇ ಇರುವ ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡವನ್ನು ಕಾಣಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲಿಯ ಮನುಷ್ಯರ ಸಾಮಾನ್ಯತನವನ್ನು ಭಾರವಿಲ್ಲದ ಸಹಜತೆಯಲ್ಲಿ ಅಕ್ಷರಕ್ಕೆ ಒಗ್ಗಿಸಿದರು. ನೆಲದಿಂದ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಹಾರುತ್ತಿದ್ದ ಅದರ ಕಥಾಜಗತ್ತನ್ನು ನೆಲಮಟ್ಟದಲ್ಲಿರಿಸಿ ಹೆಚ್ಚು ಆಪ್ತಗೊಳಿಸಿದವರು. ನಮ್ಮದೇ ಜಗತ್ತಿನೊಂದಿಗೆ ಅದನ್ನು ಸಮೀಕರಿಸುವ ಉಪಕಾರ ಮಾಡಿದವರು. ನಿಜ, ಅವರ ಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ವಿಮರ್ಶಕರ ಪಾಂಡಿತ್ಯ ಹೊರಸೂಸಲು ಅಗತ್ಯವಾದ ಘನಗಂಬೀರ ಇಶ್ಯೂಗಳೆಲ್ಲ ಸಿಗುವುದು ಕಷ್ಟ. ಅಂಥ ಕೃತಕ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜು ಹೆಗಡೆಯವರನ್ನು ಕಟ್ಟಿ ಹಾಕಲು ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ರಾಜೂ ಹೆಗಡೆಯವರ ಕಥನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾದ ಮೂರು ಘಟ್ಟಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಬಹುದು. ಈ ಮೂರೂ ಘಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಅವರು ಸಮಕಾಲೀನ ಕನ್ನಡ ಸಣ್ಣಕತೆಗಳ ಪಾರಂಪರಿಕ ಮಾದರಿಯನ್ನಾಗಲೀ, ಅದರ ಚೌಕಟ್ಟುಗಳನ್ನಾಗಲೀ ಅನುಸರಿಸಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದು ಅಚ್ಚರಿ ಹುಟ್ಟಿಸುತ್ತದೆ. ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡದ ಕತೆಗಾರನಾಗಿ ಅವರು ಇಂಥ ಆಮಿಷಗಳಿಗೆ ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳದೇ ಉಳಿದಿದ್ದು ಸ್ವಲ್ಪ ವಿಚಿತ್ರವಾಗಿಯೂ ಇದೆ.

ನವ್ಯೋತ್ತರ ಕನ್ನಡ ಸಣ್ಣಕತೆಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿದರೆ ನಮಗೆ ಇನ್ನೊಂದು ಮಹತ್ವದ ಪಲ್ಲಟ ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಆರಂಭ, ಬೆಳವಣಿಕೆ, ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ಪಂಚ್ ಇರುವ ಅಂತ್ಯ - ಇದು ಸಣ್ಣಕತೆಯ ಸಾಮಾನ್ಯ ಮಾದರಿಯಾಗಿದ್ದ ಕಾಲವಿತ್ತು. ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕ ಮ್ಯಾಗಝೀನ್‌ಗಳೇ ಸಣ್ಣಕತೆಗಳ ಪ್ರಧಾನ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿದ್ದು, ಸುಧಾ, ಪ್ರಜಾಮತ, ತರಂಗದಂಥ ವಾರಪತ್ರಿಕೆಗಳು, ಮಯೂರ, ತುಷಾರದಂಥ ಮಾಸಿಕಗಳು ಮತ್ತು ದಿನಪತ್ರಿಕೆಗಳ ಸಾಪ್ತಾಹಿಕ ಪುರವಣಿ ಕತೆಗಾರರನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತಿದ್ದ ದಿನಗಳವು. ದೀಪಾವಳಿ/ಯುಗಾದಿ ವಿಶೇಷ ಸಂಚಿಕೆಗಳು ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಪೂರ್ಣ ಸಣ್ಣಕತೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. ಈ ಪತ್ರಿಕೆಗಳು ರೂಪಿಸಿದ ಫಾರ್ಮೆಟ್ ಏನಿದೆ, ಅದನ್ನು ದಾಟಿ ಬಂದ ಕತೆಗಳು ಹೊಸದೊಂದು ಟ್ರೆಂಡ್ ಸೃಷ್ಟಿಸಿದವು ಎಂದರೆ ತಪ್ಪಾಗಲಾರದು. ಇವು, ಕಥಾನಕದ ಅಗತ್ಯಮತ್ತು ಅವಲಂಬನೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿ, ನಿರೂಪಣೆಯ ಸೊಗಸು ಮತ್ತು ಅನುಭವವೊಂದರ ಯಶಸ್ವಿಯಾದ ಸಂವಹನಕ್ಕೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ಪ್ರೆಸೆಂಟೇಶನ್ - ಎರಡರತ್ತ ಹೆಚ್ಚು ಒತ್ತು ನೀಡಿದವು. ಕವಿ ಭಾವ ಪ್ರತಿಮಾ ಪುನರ್‌ಸೃಷ್ಟಿಯನ್ನೇ ಸಣ್ಣಕತೆಗಳ ಸಾರ್ಥಕತೆಯನ್ನಾಗಿ ಮರುವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಿಕೊಂಡು ಇಂಥ ಕತೆಗಳು ರೂಪುಗೊಂಡವು. ಇಂಥ ಒಂದು ಪಲ್ಲಟದ ಆರಂಭಿಕ ಹಂತವನ್ನು ಪಿ ಲಂಕೇಶರ ‘ಉಮಾಪತಿಯ ಸ್ಕಾಲರ್‌ಶಿಪ್ ಯಾತ್ರೆ’ ಯಂಥ ಕತೆಯಲ್ಲೇ ನಾವು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ ಎಂಬುದು ನಿಜವಾದರೂ ಈ ಬಗೆಯ ಕತೆಗಳನ್ನೇ ಬರೆಯುವ ಪರಿಪಾಠ ತೊಡಗಿದ್ದು ಜಯಂತ ಕಾಯ್ಕಿಣಿ, ವಿವೇಕ ಶಾನಭಾಗ, ಅಮರೇಶ ನುಗಡೋಣಿ ಮುಂತಾದವರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ. ಮುಂದೆ ಸುಮಂಗಲಾ, ಸುನಂದಾ, ಅನುಜಯಾ, ರಘುನಾಥ ಚ ಹ, ಸಂದೀಪ ನಾಯಕ, ಅಲಕಾ ತೀರ್ಥಹಳ್ಳಿ ಇದೇ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸುತ್ತ ಕಾವ್ಯದಂಥ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಬರೆಯುತ್ತ ಬಂದರು. ವಸುಧೇಂದ್ರರಾದಿಯಾಗಿ (ನಮ್ ವಾಜೀನೂ ಸೇರಿಸ್ಕೊಳ್ರೋ) ಸರಿಸುಮಾರು ಎಲ್ಲಾ ಕತೆಗಾರರೂ ಇಂಥ ಕತೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವ ಆಕರ್ಷಣೆಗೆ ಬಿದ್ದಿದ್ದು ನಿಜವೇ. ಬಹುತೇಕ ಒಂದು ನಾಸ್ಟಾಲ್ಜಿಯಾದಾಚೆ ಬೆಳೆಯದ, ನಮ್ಮ ನಿಮ್ಮ ದೈನಂದಿನ ಬದುಕಿನ ವಿವರಗಳೊಂದಿಗೆ ಅನುಸಂಧಾನಗೊಳ್ಳದ, ಓದುವಾಗ ಮುದನೀಡುವ ಮತ್ತು ಅಂಥ ಮುದದಾಚೆ ಯಾವುದೇ ಪರಿಣಾಮ ಉಳಿಸದ ಇಂಥ ಕತೆಗಳು ಬಹುಬೇಗ ಏಕತಾನತೆಯಿಂದ ಸೊರಗತೊಡಗಿದ್ದು ನಿಜ.

ಆದರೆ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಕತೆಗಾರನಿಗೆ ಕಟುವಾದ ವಾಸ್ತವ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲ ಬಗೆಯ ಸೋಗಿನ ಕೃತಕ ಫ್ಯಾಂಟಸಿ ಎರಡರ ನಡುವೆ ನಿಂತಂತೆ ಕಾಣುವ ತನ್ನದೇ ಬದುಕಿನ ನಿರರ್ಥಕತೆ, ಅರ್ಥಹೀನತೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಎಲ್ಲ ಜಂಜಾಟಗಳ ಉದ್ದೇಶ ರಾಹಿತ್ಯ ಕೂಡ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಬರುವ ಕ್ಷಣಗಳಿದ್ದೇ ಇರುತ್ತವೆ. ಇದೊಂದು ಬಗೆಯ ಸ್ಮಶಾನವೈರಾಗ್ಯವೇ ಹೌದಾದರೂ ಅದು ಕಾಣಿಸುವ ಒಂದು ದರ್ಶನ ಕೂಡ ಇದ್ದೇ ಇದೆ. ಅಲ್ಲಿ, ಕೊನೆಗೂ ಮನುಷ್ಯನ ಅಹಂಕಾರದ ವಿಸ್ತರಣೆಯಾದ, ಒಂದು ಅಸಹಜ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಾದ, ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ-ಗುರುತಿಸುವಿಕೆ ಇತ್ಯಾದಿಯನ್ನೇ ಬಯಸುವ ಬರವಣಿಗೆ ಎಂಬ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ, ಅದರ ಬೈಪ್ರಾಡಕ್ಟ್ ಆದ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಖಚಿತ ನಿಲುವುಗಳು ಮೂಡುವುದು ಸಾಧ್ಯ. ಮತ್ತು ಇದರಾಚೆಗೂ ಒಬ್ಬ ಬರಹಗಾರ ಬರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲನಾಗಿ ಉಳಿಯುವುದು ಕೂಡ ಸಾಧ್ಯ. ವಿನೋದ್ ಕುಮಾರ್ ಶುಕ್ಲ ಅವರು ಅಂಥ ಅಪರೂಪದ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದರು.

ರಾಜು ಹೆಗಡೆಯವರೂ ನವ್ಯೋತ್ತರ ಕತೆಗಾರರ ಹೊಸ ತಲೆಮಾರಿಗೆ ಸೇರಿದವರಾದರೂ ಅವರು ಯಾವುದೇ ಮಾದರಿಗೆ ಒಲಿಯಲಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಗಮನಿಸಬೇಕು. ಹೀಗೆ ಕಾವ್ಯದಂಥ ಕತೆಗಳನ್ನು ಬರೆಯುವುದು ಯಾವುದೋ ಒಂದು ಕಥಾನಕದ ಎಳೆ ಹಿಡಿದು, ಕುತೂಹಲಕರವಾಗಿ ಅದನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುತ್ತ ಅದಕ್ಕೊಂದು ಆಕೃತಿ, ಅದರಲ್ಲೊಂದು ಮೆಸೇಜು, ಅರ್ಥ ಹುಟ್ಟಿಸುವಷ್ಟು ಸುಲಭದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಈ ಸುಲಭದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಗಹನಗೊಳಿಸುತ್ತ, ಸಂಕೀರ್ಣಗೊಳಿಸುತ್ತ, ಕಥನದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಪರಾಕಾಷ್ಠೆಗೊಯ್ದ ಕತೆಗಾರರು ಆಗಲೂ ಇದ್ದರು, ಈಗಲೂ ಇದ್ದಾರೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಭಿನ್ನ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಪೋಷಿಸಿದ ರಾಘವೇಂದ್ರ ಖಾಸನೀಸ, ರಾಘವೇಂದ್ರ ಪಾಟೀಲ, ಆಲನಹಳ್ಳಿ, ದೇವನೂರ ಮಹದೇವ, ಕೇಶವ ಮಳಗಿಯವರಂಥ ಕತೆಗಾರರ ಮಾದರಿಗಳು ತಮ್ಮ ಆಕರ್ಷಣೆಯನ್ನೂ, ಗುರುತ್ವವನ್ನೂ ಪ್ರಖರವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡೇ ಇದ್ದ ಕಾಲವದು.

ರಾಜು ಹೆಗಡೆಯವರು ‘ಅಪ್ಪಚ್ಚಿ’ ಸಂಕಲನದಲ್ಲಿ ಪುರಾಣದ ಪುನರ್‌ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕ್ಕೆ ಇಳಿದು ಬರೆದ ಕತೆಗಳನ್ನು ಹೊರತು ಪಡಿಸಿದರೆ ಸುದೀರ್ಘ ಕಾಲಘಟ್ಟದ ಕಥನಗಳಿಗೇ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಒಲಿದಿದ್ದು ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ. ‘ಅಪ್ಪಚ್ಚಿ’ ಸಂಕಲನವನ್ನು ಗಮನಿಸಿದರೆ ಎದ್ದು ಕಾಣುವುದು ಪುರಾಣಗಳನ್ನು ಅವರು ಪುನರ್‌ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ್ದು. ಅಹಲ್ಯೆಯ ಕತೆಯನ್ನು (ಮಾನಿನಿ ಮಣಿಯೆ ಬಾರೆ!), ಯಕ್ಷಪ್ರಶ್ನೆಯ ಕಥಾನಕವನ್ನು (ಕಾಡಿನ ನಡುವೆ), ಸಾಲ್ವ-ಅಂಬೆಯರ ಪ್ರಸಂಗವನ್ನು (ಸರಸಿಜಾಂಬಕಿಯರೆ ಕೇಳಿ), ಭರತ-ಬಾಹುಬಲಿಯ ಪ್ರಸಂಗವನ್ನು (ಇರುವುದೆಲ್ಲವ ಬಿಟ್ಟು) ರಾಜು ಹೆಗಡೆ ಮತ್ತೆ ಬರೆದಿರುವುದು ಈ ಸಂಕಲನದಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಿದರೆ ಕಥಾನಕದ ನಿರೂಪಣೆಯಲ್ಲಿ ಅವರಿಗಿರುವ ನೈಪುಣ್ಯ ಮತ್ತು ಆಸಕ್ತಿ ನಮಗೆ ಅರ್ಥವಾಗುತ್ತದೆ. ಯಕ್ಷಗಾನ ಪ್ರಸಂಗಗಳು ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೆ ಈಗಾಗಲೇ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಗೊತ್ತಿರುವ ಕಥಾನಕಗಳನ್ನೇ ಆಡುತ್ತವೆ. ಆಶುಪ್ರಸಂಗದ ಒಂದು ಗುಣವೇ ಪ್ರತಿ ಪ್ರಯೋಗವನ್ನೂ ಅನನ್ಯಗೊಳಿಸುವ ಶಕ್ತಿ ಯಕ್ಷಗಾನದಲ್ಲಿ. ಹಾಗಾಗಿ ಜನ ಎಷ್ಟು ಬಾರಿ ನೋಡಿದರೂ, ಎಷ್ಟು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಗೊತ್ತಿರುವ ಕಥಾನಕವೇ ಆದರೂ ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಯಕ್ಷಗಾನವನ್ನು ನೋಡಲು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದರು. ರಾಜು ಹೆಗಡೆಯವರ ಈ ಸಂಕಲನದ ನಾಲ್ಕು ಕತೆಗಳು ಮಾಡುವುದು ಇದನ್ನೇ. ಇದನ್ನು ಹೊರತು ಪಡಿಸಿ ನೋಡಿದರೆ, ಇಡೀ ಬದುಕನ್ನು, ತಲೆಮಾರುಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಡುವ ‘ಅಪ್ಪಚ್ಚಿ’, ‘ಬಂಧ’, ‘ಕತ್ತಲೆ ಮೌನ ಮತ್ತು.....’, ‘ತಳಿಯ ನೆರಳು’ ಮುಂತಾದ ಕತೆಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಬಹುದು. ‘ಅಪ್ಪಚ್ಚಿ’ ಸಂಕಲನದ ಉಳಿದ ಆರು ಕತೆಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿದರೆ ಅವುಗಳದ್ದೇ ಎಳೆ ಅವರ ಮುಂದಿನ (ಇತ್ತೀಚಿನ) ಕತೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ನಮಗೆ ಕಾಣಿಸುವುದು ಸುಳ್ಳಲ್ಲ. ಒಂದು ಕೊಲೆಯ ಪ್ರಸಂಗ, ಅದೂ ಭಾವನೆಂಟ-ಮೈದುನರ ಸುತ್ತ ಸುತ್ತಿಕೊಳ್ಳುವಂಥ ಕೊಲೆಯ ಕತೆ, ಹೆಗಡೆಯವರ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ದುಂದುವೆಚ್ಚದ ಬದುಕು ಅವರ ಸಿರಿತನವನ್ನು ಕರಗಿಸುವ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಮಗ ಮನೆಯ ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಂಡು ನಿಭಾಯಿಸುವ ಕತೆ, ಅಪ್ಪಚ್ಚಿಯಂಥವರ, ಜಟ್ಟಿಯಂಥವರ, ನಾಗು ಥರದವರ ಕತೆ ಎಲ್ಲಿಯೋ ಒಂದೇ ಎಳೆಯನ್ನು ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತಿರುವ ಹೊಳಹುಗಳನ್ನು ಕಾಣಿಸುವುದು ನಿಜ. ಇಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ನಮಗೆ ರಾಜು ಹೆಗಡೆಯವರ ಕಥಾನಕ-ವಸ್ತು-ಆಕೃತಿ-ನಿರೂಪಣೆಯ ಪಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಒರೆಗೆ ಹಚ್ಚಿ ನೋಡುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಈ ಕತೆಗಳು ಮುಖ್ಯವಾದರೂ ರಾಜು ಅವರಲ್ಲಿ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯಾಗುವುದೆಲ್ಲ ಇಂಥ ಚೌಕಟ್ಟುಗಳ ಒಳಗೆ ಕೂರಲು ಹವಣಿಸುವ ಕತೆಗಾರಿಕೆಯಲ್ಲ.

‘ಅಪ್ಪಚ್ಚಿ’ ಸಂಕಲನದ ನಂತರ ಹೆಗಡೆಯವರ ಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಪುರಾಣದ ಪುನರ್‌ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದ ಹುಮ್ಮಸ್ಸು ಇಳಿಮುಖವಾದಂತೆಯೂ ಕಾಣುತ್ತದೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಸುದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಕಾಲಘಟ್ಟಕ್ಕೆ ಚಾಚಿಕೊಂಡ ಕತೆಗಳಿಂದಲೂ ಅವರು ಹೊರಳಿಕೊಂಡಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಮೂರನೆಯ ಘಟ್ಟದ ಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ವಸ್ತು, ಆಕೃತಿ, ಕಥಾನಕ ಎಂದೆಲ್ಲ ಹುಡುಕಿ ಹೊರಟರೆ ನಿರಾಶೆಯೇ ಗತಿ.

ಈ ಸಂಕಲನದ ಎಕ್ಸ್‌ಟ್ರಾ ಮೆರಿಟಲ್ ರಿಲೇಶನ್ನಿನ ರೊಮಾಂಟಿಕ್ ಪ್ರೆಸೆಂಟೇಶನ್ ಮಾಡುವ ‘ವಿಪ್ರಲಂಭ’, ಮಹಾಬಲ ಹೆಗಡೆ ಮತ್ತು ಶಂಭು ಭಟ್ಟರ ಜಿದ್ದಾಜಿದ್ದಿ, ಅದಕ್ಕಿರುವ ಒಂದು ಕೊಲೆ ಪ್ರಸಂಗದ ಹಿನ್ನೆಲೆ, ಟುವಾಲು ಇಟ್ಟು ಹೋದವರ ಜಗಳದ ಪ್ರಸಂಗ ಎಲ್ಲ ಬರುವ ‘ಕುರುರಾಯ ಇದನೆಲ್ಲ ಕಂಡು’, ದೈನಂದಿನದ ನಡುವೆ ಬೆಳೆಯುವ ಮನೆಗೆಲಸದ ಕಲಾವತಿಯ ಕತೆ, ಅವಳ ತಂದೆಯ ಸಾವು, ಮನೆಯಲ್ಲಿನ ಹಳೆಯ ಪ್ರಿಜ್ಜಿನ ವಿಲೇವಾರಿ ಪ್ರಸಂಗ ಇರುವ ‘ಫ್ರಿಜ್ಜು’, ಈಗಾಗಲೇ ವಿವರಿಸಿರುವ ‘ಚಾವಿ’, ನಾರಾಯಣ ಮತ್ತು ರವಿ - ಇಬ್ಬರ ಸ್ನೇಹ, ನಾರಾಯಣ ಅವರ ಕಾಯಿಲೆ, ಅದರ ಸುತ್ತಣ ಗುಟ್ಟು ಇತ್ಯಾದಿ ಬರುವ ‘ಲೌಕಿಕ’, ವಿಪ್ರಲಂಭ ಕತೆಯ ಇನ್ನೊಂದು ಅಧ್ಯಾಯದಂತೆ ಕಾಣಿಸುವ ‘ಪಾರಿಜಾತದ ಗೀರು’, ನುಡಿಚಿತ್ರಗಳೋ, ಪುಟ್ಟ ಪುಟ್ಟ ಪ್ರಸಂಗಗಳೋ ಎಂಬಂತಿರುವ ‘ಲಾಸ್ಟ್ ಪೆಗ್ಗು’, ‘ಎಮ್ಮೆ ಕಳೆದಿದೆ’, ‘ತೇಲುವ ಊರು’ ಮುಂತಾದ ಕಥನಗಳೇ ನಮಗೆ ಒಂದು ನೆಲದ ಜನ, ಪರಿಸರ, ಸಂಸ್ಕಾರ, ನಡವಳಿಕೆ ಇತ್ಯಾದಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಜೀವಂತವಾದ ಕಥಾಜಗತ್ತನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಡುತ್ತಿರುವುದು. ರಾಜು ಹೆಗಡೆಯವರ ‘ಹಳವಂಡ’ ಸಂಕಲನದಲ್ಲಿ ಕೂಡ ನಾವು ಕಾಣುವುದು ಇಂಥವೇ ಬರಹಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ಕತೆಗಳನ್ನು. ಇವು ನುಡಿಚಿತ್ರದ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಮೀರಿವೆ ಮತ್ತು ಶಿಷ್ಟಪ್ರಕಾರದ ಕತೆಗಳಾಗುವ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯನ್ನೂ ತೊರೆದಿವೆ. ಪ್ರಕಾರದ ಹಂಗಿಲ್ಲದ ಈ ಕಥನಗಳನ್ನು ಬರೇ ಓದುವ ಕುಶಿಗಾಗಿ ಓದಬಹುದೆನ್ನುವುದೇ ಇವುಗಳ ಹೆಚ್ಚುಗಾರಿಕೆ. ‘ವಿಪ್ರಲಂಭ’ ಮತ್ತು ‘ಪಾರಿಜಾತದ ಗೀರು’ ಎರಡೂ ಕತೆಗಳು ‘ಅಪ್ಪಚ್ಚಿ’ ಸಂಕಲನದಲ್ಲಿಯೇ ಬರುವ ‘ಅವನು’ ಕತೆಯ ನೆಲೆಯಲ್ಲೇ ಸಾಗುತ್ತ ಆತ್ಮರತ ವಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಒಲವು ತೋರುತ್ತಿದೆ ಎನ್ನುವುದು ನಿಜವಾದರೂ ಇವು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುವ ಮನುಷ್ಯನ ದೌರ್ಬಲ್ಯ ಕೂಡ ಶಿಷ್ಟ ಜಗತ್ತು ಸದಾ ಅಡಗಿಸಿಡಲು, ನಾಗರಿಕ ಸೋಗಿನಲ್ಲಿ ಮರೆಮಾಚಲು ಬಯಸಿದ್ದು ಎನ್ನುವ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಇಲ್ಲಿ ಇರಬೇಕು ಅನಿಸುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಇಲ್ಲಿ ಪಾರಂಪರಿಕವಾದ ಬಗೆಯ ಕಥೆಗಳಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ ಈ ಕತೆಗಳ ಆಶಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ-ತಾತ್ವಿಕ ಆಯಾಮ, ವಸ್ತುವಿನ ಸಮಕಾಲೀನತೆ ಹಾಗಿರಲಿ, ಮುಖ್ಯ ಮುದ್ದೆಯಾದ ವಸ್ತುವೇ ಐಡೆಂಟಿಫೈಯಬಲ್ ಮಾನದಂಡಗಳಿಗೆ ಸಿಕ್ಕಿಕೊಳ್ಳದ ಹಾಗಿವೆ. ಅಂಥ ನಿರೀಕ್ಷೆಗಳ ಚೌಕಟ್ಟು ಬಿಟ್ಟುಕೊಟ್ಟು ಸುಮ್ಮನೇ ಓದುವ ಕುಶಿಗಾಗಿ ಓದುವ ಮನಸ್ಸುಗಳಿಗೆ ಈ ಬಗೆಯ ಬರವಣಿಗೆಯ ಸೊಗಸು, ಮಹತ್ವ ಮತ್ತು ಅವು ಮನಸ್ಸನ್ನು ಸೇರಿ ನಿಲ್ಲುವ ಚೋದ್ಯ ಅರಿವಾಗದೇ ಇರದು. ಈ ಸುಮ್ಮನೇ ಓದುವ ಕುಶಿಗಾಗಿ ಓದುವ, ಓದಬೇಕನ್ನಿಸುವ ಬರಹಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳಿದವರು ಕೂಡ ಕೆ ಪಿ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿಯವರೇ.
ಮುಂದೆ ಓದಲು ಇಲ್ಲಿ ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ